ULUSLARARASI POLİTİKADA TÜRK MODELİNİN YÜKSELİŞİ VE DÜŞÜŞÜ
Authors : İdris BAL
Pages : 1-15
View : 10 | Download : 8
Publication Date : 2000-06-01
Article Type : Research Paper
Abstract :`Türk Modeli` terimi, nitelikleri Müslüman bir toplumda, laiklik, pazar ekonomisi, Batı ile işbirliği ve yakınlık, çok partili sistem olan Türkiye`deki hükümet ve gelişme modeline işaret etmek üzere kullanılmaktadır. Batı, ABD başta olmak üzere, Türk modelini destekleyip Türk cumhuriyetlerine teklif etti. Türkiye`nin bölgeyle olan kültürel ve tarihî bağları, Türk modelinin laik ve çok partili sistem nitelikleri ve Türkiye`nin ekonomik transformasyon tecrübesi, Batı`yi Türk modelini desteklemeye teşvik etti. Fakat Batı, iran`ın bölgedeki etkisinin sınırlarını anladıktan, Rusya`nın yakın çevre insert ignore into journalissuearticles values(near-abroad); politikasını fark ettikten, Türkiye`nin kendi içerisindeki Kürt ayrılıkçılığı gibi problemlerin varlığından ve tüm bunların ötesinde, Sovyetler Birliği`nin dağılması sonrası Batı`nın bölge ile ilgili hazırladığı senaryoda Türk modelinin kendine düşen rolü başarıyla oynamasından dolayı Türk modeline desteğini sona erdirdi. Türkiye yeni şartlara hazırlıklı değildi. Fakat, SSCB dağıldığında, Türk tarafı bu sonu ve Türk cumhuriyetlerin ortaya çıkışlarını memnuniyetle karşıladı. Bu tepkiyi bölgeyle olan kültürel ve tarihi bağlar ve Türkiye`nin uluslararası ilişkilerdeki pozisyonu büyük ölçüde etkiledi. Batı`nın Türk modelini ortaya atması Türkiye`nin eline yeni araçlar verdi; bu gelişme, Soğuk Savaş sonrası bölgede Türkiye`nin stratejik pozisyonunun öneminin teyit edilmesi anlamına geliyordu ve Türkiye`ye hem Batı için hem dünya politikası için hala önemli olduğunu iddia etme imkânı verdi. Türk cumhuriyetlerinin Türk modeline ilk tepkileri bu cumhuriyetlerin kültürel çevresince büyük ölçüde etkilendi ve Türk modeline olumlu tepki verdiler. Fakat, Türkiye`ye ve Türk modeline ilk duygusal tepkiden sonra, Türk cumhuriyetleri daha gerçekçi ve şüpheci oldular ve her ne kadar Türk modeline ilgileri tamaman sona ermese de, azaldı.Keywords : Türk Modeli, Batı, Türkiye, Türk Cumhuriyetleri, Iran, Rusya