Türk İşaret Dili’nde Sözdizime Deneysel Bir Yaklaşım

Authors : Engin ARIK

Pages : 75-96

Doi:10.12995/bilig.9404

View : 14 | Download : 4

Publication Date : 2020-07-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma en eski işaret dillerinden birisi olmasına rağmen görece üzerine az çalışma yapılmış olan Türk İşaret Dili’nde insert ignore into journalissuearticles values(TİD); sözdizimine odaklanarak deneysel dilbilim bakış açısıyla işaret dillerinde sözdizim çalışmasını sunmaktadır. değişik sözcük/işaret sıralamalarının yer aldığı tümcelerde TİD işaretçilerinin kabuledilebilirlik yargılarını araştırmak üzere iki deney yürütüldü. Deney 1 katılımcılar-arası 2x2 insert ignore into journalissuearticles values(Özne-Eylem / Eylem-Özne; İnsan / Hayvan); deseniyle oluşturulan 26 geçişsiz tümceden oluşurken Deney 2 katılımcılar-arası 3x2 insert ignore into journalissuearticles values(Özne sırası: Başta / Ortada / Sonda; Nesne sırası: Nesne eylemden önce / Nesne eylemden sonra); deseniyle oluşturulan 28 geçişli tümceden oluşmaktaydı. Her iki deneyde de TİD işaretçilerinden insert ignore into journalissuearticles values(n=8 ve n=6); 5-noktalı Likert tipi ölçek kullanarak tümceleri puanlamaları istendi. Deney 1’den elde edilen sonuçlarda İşaret Sırasının anlamlı bir etkisi bulundu: Katılımcılar Özne-Eylem sıralamasıyle yer alan tümcelere EylemÖzne sıralamasıyla verilen tümcelerden daha yüksek puan verdiler. Özne Tipinin bir ana etkisi bulunmazken İşaret Sırası ve Özne Tipi anlamlı bir etkileşimdeydiler. Deney 2’nin sonuçları ise Nesne Sırasının anlamlı bir etkisini gösterdi: Katılımcılar Nesne eylemden önce tümcelerine Nesne eylemden sonra tümcelerinden daha yüksek puan verdiler. Bu deneyde ne Özne Sırasının bir etkisi ne de bir etkileşim bulundu. Bulgular göstermektedir ki TİD Özne-Eylem ve Nesne eylemden önce sıralamasını diğer sıralamalara göre daha çok tercih etmektedirler.
Keywords : Sözdizim, Türk İşaret Dili, Deneysel Dilbilim