Ayqap Dergisi ve Mağcan Cumabayev’in Şiirleri Örneğinde 20. Yüzyıl Başında Kazak Edebî Dilinde Kullanılan Kitabi Unsurlar

Authors : Zhanat KUANYSHBAYEVA, Yerlan ZHİYENBAYEV

Pages : 279-315

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2017-02-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Kazak edebî dilinde 1930’lu yıllara kadar kullanılan ve kitabi dil olarak tanımladığımız sözcüklerin kökeni, Eski Türkçe ve Orta Türkçe devirlerine dayanmaktadır. Başka bir ifadeyle bu sözcüklerin kaynağı, Türk topluluklarının dilinde en eski yazılı edebî dil olarak tanımlanan Türk dilinin oluştuğu devirlere kadar uzanmaktadır. Kitabi dil unsurları, eski edebî dilin devamı olarak 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Kazak edebiyatında “kitabi şairler” olarak adlandırılan şairlerin eserleriyle birlikte aynı dönemde yayımlanan Ayqap dergisinin dilinde de varlığını korumuştur. Kazak Türkçesindeki kitabi dil, yapımı bakımından ele alındığında Eski Türkî devrinde giren eski Türkçe sözcüklerden; Orta Türkçe devrinde giren Arapça, Farsça ve Çağatayca sözcüklerden; Yeni Türkçe ve En Yeni Türkçe 19-20. yüzyılın başı devirlerinde giren Rusça sözcüklerden oluşmaktadır. Kazakça olarak neşredilen Ayqap dergisinde 1911-1915 yayımlanan yazılar ile Mağcan Cumabayev’in Çolpan 1913 adlı kitabında neşredilen şiirler örneğinde kaleme aldı- ğımız bu çalışmamızda, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Kazak basın dilinde ve edebî eserlerde kullanılan kitabi dil unsurlarının özellikleri belirtilerek bugünkü Kazak Türkçesi ile ortak ve farklı yönlerinin ortaya koyulması amaçlanmaktadır.
Keywords : Ayqap dergisi, basın dili, Kazak Türkçesi, kitabi dil, Mağcan Cumabayevinşiirleri