Cumhuriyet Döneminde İçtimâî Bir Yara:Alkol, Propagandalar, Politikalar (1920-1950)

Authors : Gül ÇAKIR

Pages : 229-243

Doi:10.17518/canakkalearastirmalari.901908

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :1920 yılından itibaren Türkiye’de alkol bağımlılığı içtimai bir yara olarak ele alınmış, içki üretimi ve tüketimini sınırlandırmak için bir takım yasal düzenlemeler yapılmıştır. Türkiye’de 1920’den 1950 yılları arasında tıbbi dayanaklar ışığında yapılan propagandalarla içkinin zararları halka anlatılmıştır. İçkinin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin yanı sıra toplumda meydana getirdiği sosyal bozulmalar da yapılan propagandaların bir konusu olmuştur. Bu dönemde alkol bağımlılığının ahlaki çöküşe neden olduğu, nesli bozduğu, aile yapısını çökerttiği, fiziksel ve ruhsal bozulmaya sebep olduğu, suç oranını arttırdığı anlatılmış, toplum içkiden uzaklaştırılmak istenmiştir. Türkiye’de çıkarılan Men’i Müskirat Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Umumî Hıfzıssıhha Kanunu gibi yasalarda alkolün kullanımını sınırlandıran ve zararlarını engellemeyi amaçlayan bölümler yer almıştır. Ayrıca devlet dönemin sağlık bakanlığı aracılığıyla alkol karşıtı propagandalar yürütmüştür. Türkiye’de alkol karşıtı propagandalar yayın, konferans, film gösterileri, gezi gibi vasıtalar ile gerçekleştirilmiştir. Yeşilay Cemiyeti 1920-1950 yılları arasında alkol karşıtı propaganda konusunda kapsamlı faaliyetler gerçekleştirmiştir. Bünyesindeki doktorları dönemin gazetelerinde bilimsel makaleler yazmış, Türk Ocakları, Halkevleri ve mekteplerde konferanslar vererek alkolün zararlarını çok boyutlu olarak ele almışlardır. Yeşilay Cemiyeti, yaptığı yayınlarla, düzenlediği geziler ve oluşturduğu Yeşil gün, Üzüm Bayramı aracılığı ile propaganda yapmıştı. İçki aleyhinde duyulan işbirliği ihtiyacı güçlendirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada 1920-1950 yılları arasında Türkiye’de alkol üretim ve tüketiminin sosyal ve ekonomik boyutları, bunlara yönelik yasal düzenleme ve girişimler ele alınmış, alkolizmle mücadelede yapılan propagandalara, bu konuda Yeşilay Cemiyeti’nin katkılarına yer verilmiştir. Dönemin gazeteleri, yayınları, arşiv belgeleri ve konu hakkında günümüzde yapılmış araştırmalar bu çalışmaya kaynaklık etmiştir.
Keywords : Alkol, İçki Bağımlılığı, Yeşilay, İçki Mücadelesi