Aşırı beslenmeye bağlı oluşan insülin direncinin biyokimyasal gelişimi ve AMP-ile aktive edilmiş protein kinaz (AMPK)’ın fonksiyonu

Authors : Mustafa YAMAN, Cemalettin KİSMİROĞLU, Halime UĞUR, İsmail BELLİ, Bahtiyar ÖZGÜR

Pages : 67-76

Doi:10.31590/ejosat.746132

View : 20 | Download : 11

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Aşırı beslenme ve obezitenin, insülin direnci, diyabet, hipertansiyon, kardiyovasküler hastalıklar ve kanser gibi birçok kronik hastalığa neden olduğu bilinmektedir. İnsülin direnci, glikozun kas ve diğer dokulara taşınmasında hücrelerin insülininin etkisine yanıt verme yeteneğinin azalması olarak tanımlanır. Obezitenin gelişmesiyle birlikte yağ dokusundan salınan esterlenmemiş yağ asitleri, gliserol ve proinflamatuar sitokinler insülin direncine neden olur. Özellikle MCP-1 ve TNF-α gibi sitokin ve kemokinler adipositlerde trigliseridlerin hidrolizine neden olur. Ortaya çıkan serbest yağ asitleri dolaşım yoluyla kas, karaciğer ve beta hücrelerine taşınır ve DAG, TAG ve seramid olarak depolanır. Bu yağ asitleri türevlerinin birikimi hem IRS’yi bloke ederek insülin direncine, hemde hücre içi enerji sensörü olan AMPK’nin aktivasyonunun azalmasına neden olur. AMPK’nin aktivasyonunun azalması sonucu glukoz taşıyıcı proteininin translokasyonu azalır ve insülin direnci gelişir. Bunun yanında, AMPK’nin aktivasyonunun azalması dokularda lipit birikimine, hücresel işlev bozukluklarına ve birçok kronik hastalığın gelişmesine neden olur. Egzersizin yanında metformin, AICAR ve TZDs gibi bazı farmasötik ilaçların hem lipit birikimini azalttığı hem de AMPK’nin aktivasyonunu artırarak insülin direncini engellediği bildirilmiştir
Keywords : İnsülin direnci, Obezite, AMPK, Sitokinler