ARAPÇADA KULLANIM VE DİL KURALI AÇISINDAN ŞĀZ KAVRAMINA YAKLAŞIM

Authors : Abdurrahman BAŞCI

Pages : 123-145

View : 6 | Download : 4

Publication Date : 2021-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Arap dili ve gramerine temel teşkil etmesi noktasında; yaygın kullanım, kıyasi kaideler, ideal uygulamalar “muttarid” olarak isimlendirilir ki bu kurala dayandırılan Arap kelamı, Arapçanın temel yapı malzemesidir. Arap dili gramerinin merkezinde yerini alan “muttarid” terimi, dil kurallarına uygunluğu ifade eder. Bundan dolayı yaygın kullanımlara aykırı olan, kıyas dışındaki lafızlar “şāz” ile isimlendirilir. Diğer bir ifadeyle gramerin esası konumundaki nahiv ve sarf kurallarına ters düşen “şāz” kıyas haricidir, istisnadır, yaygın ve genel kullanımların dışındadır. Şāz kelimeler, Kur’an kıraatlerinden nesir ve şiire kadar Arap kelamının gayet geniş bir sahasında kullanılmaktadır. Nahiv kaidelerine ters olmasına rağmen başta Kur’an ayetleri olmak üzere şaz yapıların pek çok alanda kullanımı konusunda dilciler farklı yorumlarda bulunmuşlardır. Şaz konusundaki ilk yorumu yapan dilciler veya nahivciler insert ignore into journalissuearticles values(nahiv ekolü âlimleri); Basra ve Kūfe dil ekollerine mensupturlar. Ondan sonra Bağdat ve Mısır nahiv ekolünün temsilcileri de bu meseleye dair kayda değer görüşler ileri sürmüştür. Bu makalede dilcilerin bakış açısı ışığında fasihlik şartlarına muhalefeti, dil kurallarını şahitlendirmek bağlamında lisan ilimlerine delil olarak kullanılması ya da kullanılmaması yönünden dilcilerin şāz konusuna yaklaşımı, ele alınacaktır.
Keywords : Şāz, fasih, nahiv, sema, kıyas, muttarid