İSTEM DEĞİŞİMİ VE TEGİ EDATININ İSTEM ÇERÇEVESİNDEKİ DEĞİŞİMLERE ART ZAMANLI BİR BAKIŞ

Authors : Neslihan KARACAN

Pages : 161-176

View : 10 | Download : 4

Publication Date : 2021-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :İstem, yönetim kapasitesi olan sözcüklerin cümlede anlamsal olarak doygunluğa ulaşması için istediği tamlayıcıların sayısı, türü ve bu tamlayıcıların yüklendiği anlamsal rolleri kapsayan bütüncül bir kavramdır. Bir sözcüğün istem çerçevesi, kimi zaman çeşitli sebeplerle değişebilir. Sözdiziminde yönetici öge olarak ortaya çıkabilen edatlar istem yüklü sözcüklerden biridir. Çalışmada istem değişimi kavramı üzerinde durulmuş, edatların istem değişimi art zamanlı bir bakışla açısıyla değerlendirilmiştir. Edatların istem değişiminde, Eski Türkçenin dönemleri arasındaki farklar tegi edatı ile örneklendirilmeye çalışılmıştır. Edatın istem değişimi, bütüncül olarak mantıksal, söz dizimsel ve anlamsal düzeylerde incelenmiştir. Anlamsal istem değişimlerinin tespitinde, anlamsal rol ve anlamsal sınırlılık kategorilerinden yararlanılmıştır. Mantıksal ve söz dizimsel istem değişimlerinin anlamsal isteme etkileri ortaya konmuştur. Edatların dil bilgisel sözcükler olması yönü ile Eski Türkçenin dönemleri arasındaki bu dil bilgisel görevlerinin değişimine istem değişimlerinin etkisi olduğu görülmüştür. Dönemler arasında artan ve azalan bu istem tercihleri onun anlamsal yapısının yanı sıra işlevsel yapısında da farklar ortaya koyduğu tespit edilmiştir.
Keywords : İstem, istem değişimi, edat, tegi edatı, art zamanlı istem, Eski Türkçe