SABAHATTİN ALİ’NİN “KIRLANGIÇLAR” HİKÂYESİNİN “TUTARLILIK GÖRÜNÜMLERİ” BAKIMINDAN ÇÖZÜMLENMESİ

Authors : Engin YILMAZ

Pages : 17-27

View : 6 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Metindilbilim, metin olan ile metin olmayan arasındaki ayrıma odaklanmış bir dil bilimi disiplinidir. Metinlerin üretilmesi ve alımlanması sürecindeki düzeyleri ve düzenlilikleri inceleyen metindilbilim, cümleden daha büyük birimler olarak kabul edilen sözceler arasındaki yapısal, mantıksal ve anlamsal örüntüleri bulgulamaya çalışır. Beaugrande ve Dressler, Introduction to text linguistics insert ignore into journalissuearticles values(1996); adlı ortak eserlerinde “bağdaşıklık” ve “tutarlılık”ı, temel metin merkezli metinsellik ölçütleri olarak kabul etmiştir. Bağdaşıklık, metnin yüzey yapısında çeşitli dil ilişkileri ve ögeleri aracılığıyla görülebildiği hâlde; tutarlılık, metnin derin yapısındaki mantıksal ve anlamsal bağlantılara işaret etmektedir. Bağdaşıklık, bir metnin sözel yapısına gönderimde bulunurken; tutarlılık, bu sözel yapıda oluşturulan kavramsal ilişkilere gönderimde bulunmaktadır. Metindilbilimsel bir inceleme olan bu çalışmada; Sabahattin Ali’nin alegorik-didaktik tarzda kaleme aldığı “Kırlangıçlar” adlı hikâyesinin büyük ölçekli yapısını yansıtan tutarlılık görünümlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Betimsel bir çalışma olan incelemede, “Cibakaya 2.3” dizin programı aracılığıyla elde edilen istatistiki verilerden yararlanılmıştır. İnceleme ile, söz konusu hikâyenin tutarlılık görünümlerinde tespit edilen çeşitliliğin ve derinliğin Sabahattin Ali’nin zengin kavram dünyasını yansıtması bakımından önem taşıdığı sonucuna varılmıştır.
Keywords : Metinsellik, bağdaşıklık, tutarlılık, metin üretici, metin çözücü