حول الأحكام التعبدية ونطاق التعبديات ضمن الفكر الخاص بالشريعة الإسلامية

Authors : Abdullah KAHRAMAN

Pages : 14-67

View : 7 | Download : 5

Publication Date : 2021-02-23

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam hukukçuları dini hükümleri farklı şekillerde tasnif etmişlerdir. Bu tasnifte taabbudi hükümlerin önemli bir yeri vardır. Zira bazı hükümler, taşıdıkları birtakım özellikler sebebiyle İslam hukuk literatüründe taabbudi olarak adlandırılmıştır. Dindarlık zihniyetinin bir yansıması ve gereği olarak mükellefler bu hükümleri sorgulamadan kabul etmek durumundadırlar. Aynı zamanda bu hükümler dinin sabit ve değişime kapalı olan taraflarını oluşturmaktadırlar. Bundan dolayı taabbudi hükümlerin doğru tespiti ve bu hükümlerin sahasının belirlenmesi İslam hukuk düşüncesi açısından son derece önem arz etmektedir. İslam hukuk düşüncesinde bu hükümlerin sahasını genişletenler yanında daha dar tutan ve orta bir yaklaşımı benimseyen yaklaşımlar da bulunmaktadır. Bu gibi hükümlerin sahasında ve niteliğinde yapılacak yanlış tespitler, dinin yürürlüğünü ve dindarlık zihniyetini de olumsuz yönde etkileyecek potansiyele sahiptir. Taabbudi hükümler illeti tespit edilerek kıyasa konu edilemezler. Ancak bunların hikmetleri tespit edilebilir. Hikmetlerinin tespiti ise mükelleflerin bunları gönül rahatlığı ile kabul edip uygulamasına yardımcı olur. Bu yüzden dini literatürde ibadetlerin illetlerinden değil sırlarından ve hikmetlerinden bahsedilir. Taabbudi hükümler aslında sadece ibadet sahasına mahsus değildir. Ancak çoğunlukla ibadet sahasında olmaları ve mükelleflerin teslimiyetlerini sınamaları sebebiyle bu hükümler ibadet kökünden türeyen “taabbud” kavramıyla ifade edilmişlerdir. Burada kullanılan taabbud kavramı aynı bu hükümleri zamanda “ta’lîli” hükümlerden ayırt etmek için de kullanılmıştır. Zira ta’lil edilebilirlik sorgulama anlayışını da beraberinde getirdiği için taabbud anlayışına aykırıdır. Bu makalede taabbudi hükümler, bunların özellikleri ve sahası İslam hukukçuları arasında mukayeseli olarak ve tarafların delillerine yer verilerek ele almaktadır.
Keywords : Taabbudi, taabbud, talil, İslam hukuku düşüncesi, hüküm, saha, dindarlık, kıyas