NOKTA METAFORU VE VAHDET ÜZERİNE EKLEKTİK BİR METİN: NOKTATÜ’L-BEYÂN RİSALESİ

Authors : Mehmet TABAKOĞLU, Şükrü MADEN

Pages : 61-93

Doi:10.33931/abuifd.553557

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2019-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Varlığın duyularla bilinemeyen ve sadece sözle anlatılabilen yönleri bulunmaktadır. Bunlar duyular alanından seçilen çeşitli örneklerle anlaşılır hale gelebilmektedir. Bu amaçla kullanılan çeşitli benzetmelerden biri “nokta” metaforudur. Nokta benzetmesi, varlığı vahdet fikri üzerinden anlatırken çok elverişli imkanlar sunabilmektedir. XV. veya XVI. yy.’da yazıldığı anlaşılan Noktatü’l-Beyân adlı eser bu açıdan önemli bilgiler içermektedir. Eserin hata ile XIX. yy.’da yaşamış olan Muhammed Nûru’l-Arabî’ye nispet edilerek içeriğinden farklı bağlamlarda araştırmalara konu olması, bizi böyle bir çalışma yapmaya sevk eden etkenlerdendir. Çalışmada eserin Türkiye kütüphanelerindeki nüshaları incelenmiş, eserin müellifi ve eserine dair bilgiler tartışılmıştır. Eser, Fussilet sûresinin 53. ayeti, “Kendini bilen Rabbini bilir.” rivayeti ve Hz. Ali’ye nispet edilen “İlim bir nokta idi, onu cahiller çoğalttı.” sözünün tefsir ve şerhi mesabesinde olup felsefe, kelam ve tasavvufun kesişme noktasında eklektik bir metin intibâı uyandırmaktadır. Çalışmada eserin hangi perspektife sahip olduğu ortaya konulmaya çalışılmış, Hurûfî-Noktavî unsurlar taşıyıp taşımadığı tartışılmıştır. 
Keywords : Tasavvuf, Tefsir, Noktatül Beyân, Hz Ali, Nokta