Arap Dilinde Hazif Üslûbu ve Yûsuf Sûresindeki Örnekleri

Authors : Seyhan Özsoy

Pages : 548-567

Doi:10.33931/dergiabant.1496453

View : 91 | Download : 28

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir sözün belâgat açısından güzelliği, kullanıldığı bağlama, duruma ve ortama uygunluğu ile artar. Dilin incelikleri, muhatabın durumu, iletilen mesajın konusu ve çevresel faktörler dikkate alınarak oluşturulan ifadeler edebî olur. Çeşitli hikmetlere binaen ifadede bazı lafızlar zikredilmez veya kısaltılır, bununla lafız yeni anlamlar kazanarak daha edebî hale gelir. Bu hususlar belâgatte meânî ilminin kapsamında ele alınır. Bu sanat, îcâzın bir türü olup Kur’an-ı Kerim’de özellikle kıssa üslubunda sıkça kullanılmıştır. Bu çalışmada hazif sanatının Yûsuf sûresindeki kullanımı ve âyetlere kazandırdığı çeşitli anlamlar incelenmeye çalışılmıştır. Hazif sanatıyla ilgili yapılan okumalarda bu sanatın kıssalarda çok kullanıldığı, belâgat kitaplarında hazif konusu işlenirken Yûsuf kıssasının anlatıldığı Yûsuf sûresine çok atıf yapıldığı görülmüştür. Ayrıca bazı oryantalistler, Arap dilinin belâgatiyle ilgilenmedikleri için, Kur’an’ın anlaşılmasının zor olduğunu, Kur’an’da eksiklik ve kopukluk olduğunu iddia etmişlerdir. Kur’an’ın en edebî ve akıcı sûrelerinden olan Yûsuf sûresindeki bazı bölümleri bile tenkit etmişlerdir. Bu sebeplerden dolayı çalışmada, Yûsuf sûresindeki hazif sanatları araştırılmıştır. Hazif sanatı, belâgat ve tefsir eserlerinde geniş yer ayrılan Kur’an’ın îcâzı, dolaylı olarak da i‘câzı hakkındadır. Çalışmada hazif sanatı hakkında kısa bazı bilgiler verilmiş, Yûsuf sûresinde tespit edilen harf, kelime ve cümle hazifleri tasnif edilerek başlıklar oluşturulmuş, Yûsuf sûresinde ne tür haziflerin olduğu, nasıl kullanıldığı, sûreye hangi anlamlar kattığı, bu sanatın lafız ve mana üzerindeki etkileri incelenmiştir.
Keywords : Arap Dili ve Belâgati, Tefsir, Meânî, Îcâz, Hazif Sanatı, Yûsuf Sûresi