Bahreyn’de İlk Sünnî Hanedanlık: Cebrî Emîrliği

Authors : Yasin Kurnaz

Pages : 463-482

Doi:10.33931/dergiabant.1534523

View : 36 | Download : 14

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Cebrîler önceki yönetimlerin aksine Bahreyn beldelerindeki ilk Sünnî hanedanlıktır. Burada Cervânî hanedanlığını 820/1417 senesinde yıkarak iktidara gelen Cebrîler Bahreyn beldeleri, Necid ve Uman’da hâkimiyet sağlamış, Basra Körfezi ticaretini yöneterek hem ekonomik hem de askeri güce ulaşmıştır. Uman’ın batı sahillerindeki limanlardan ihraç edilen inci, Lahsâ’nın meşhur Arap atları gibi ürünler yarattığı ekonomik hareketlilik, körfezin karşısındaki Hürmüz Emîrliği’yle pek çok çatışmanın sebebi olmuştur. Basra Körfezi ticareti Hindistan’a gelerek burada bir koloni kuran sömürgeci Portekizlilerin de dikkatini çekmiştir. Cebrîler sömürgeci Portekizlilere karşı Mekke Şerîfinin, yarımadanın bazı kabilelerinin ve Osmanlıların desteklediği ordusuyla körfezi savunmaya çalışmışlardır. Ancak iç çekişmeler ve Osmanlıların müdahalesiyle yıkılmışlardır. Körfezdeki en etkin hanedanlık olan Cebrîlerle ilgili Türkiye’de hiç çalışma yapılmamıştır. Dolayısıyla 8/14. asrın ortalarından 10/16. asrın başlarına kadar bölge tarihinde bir kapalılık bulunmaktadır. Tabiatıyla çalışmamamıza konu olan hanedanlığın ve yaşadığı dönemin araştırılmaya ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. Çalışmamızda bahsi geçen dönemin aydınlatılması ve o dönem bölgeye akın eden Portekiz saldırılarına, Osmanlıların ve yerel Arapların mücadelesine bir nebze ışık tutulması amaçlanmıştır. Konumuz Arapça kaynaklardan daha fazla yararlanılarak hazırlanmıştır. Dolayısıyla araştırmamızın Portekiz başta olmak üzere batılı kaynakların gözünde konunun nasıl değerlendirildiğini bildiren daha kapsamlı çalışmalara bir basamak olduğu ifade edilmelidir.
Keywords : İslam Tarihi, Cebrî Emîrliği, Bahreyn, Portekiz, Evâl Adası