1878-1879 ZEYTUN ERMENİ İSYANLARI VE İNGİLİZ SAİD PAŞA’NIN ALDIĞI TEDBİRLER

Authors : Burhan ÇAĞLAR

Pages : 163-198

View : 11 | Download : 4

Publication Date : 2013-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :19. asırda Halep vilayeti dâhilinde Ermenilerin en yoğun yaşadığımerkezlerden birini Maraş sancağına bağlı Zeytun kazası oluşturuyordu.Sarp coğrafi konumu dolayısıyla bir çeşit feodal yapıya bürünmüş olanZeytun, İşhan denilen yerel beyler tarafından idare edilmekteydi. Zeytun’undağlık konumu, şehir ve merkezlere uzaklığı, Osmanlı Devleti’nin sondöneminde kanun ve düzenden kaçanların toplandığı yer haline gelmesinesebep olmuştu. Bu yapısı nedeniyle Zeytun’da vergi ve çeşitli sebepleredayanan bir düzine isyan silsilesi görüldü.Bu bağlamda 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonu ile Berlin Konferansı sırasında ve 1879 yılında Zeytun’da iki Ermeni isyanı çıktı. Osmanlı hükümetinin bu isyanları bastırmak için tayin ettiği görevlilerin İngilizler tarafından şikâyet konusu edilmesi üzerine Said Paşa bölgeye gönderildi. Uzun yıllar İngiltere’de eğitim görmüş olmasından ötürü “İngiliz Said” namıyla anılan Paşa, meseleyi daha da alevlendirmemek ve Büyük Devletlerin müdahalesine fırsat vermemek maksadıyla isyancılar için af ilan etti ve Zeytun’da bazı ıslahatlar uyguladı. Diğer yandan Said Paşa, Zeytun’daki durumu, isyanın sebeplerini gözlem ve tahlillerini, tahkikat raporlarını ve Bâbıâli ile cereyan eden yazışma suretlerini “Jurnal” adını verdiği günlüğüne aynen kaydetti.
Keywords : Zeytun, Armenian Revolt, İngiliz Eğinli, Said Paşa, İngiltere, Mr Hendirson