The issue of Rejection of Positivist and Materialist Reflections in Turkish Thought

Authors : Aba Müslim AKDEMİR

Pages : 48-56

View : 8 | Download : 8

Publication Date : 2016-07-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Düşünce geleneğimizde pozitivist ve materyalist felsefenin yansımalarını modernleşme serüveninden bağımsız düşünmek mümkün değildir. Bu süreçte Fransız bilim ve felsefe çevrelerinin kültürümüz üzerindeki merkezi etkisi telif ve tercüme eserler aracılığı ile gerçekleşmiştir. Ayrıca Alman Felsefesi de Osmanlı aydınlarının Fransızca okumaları üzerinden aktarılmıştır. Özellikle pozitivist, materyalist ve natüralist etki din, bilim ve felsefe üçgeninde gelenek-modernite tartışmalarıyla taraf olanlarla karşı olanların kutuplaştığı bir soruna dönüşmüştür. Modernleşme geleneğinin taraftarları olan Beşir Fuat, Abdullah Cevdet, Celal Nuri, Baha Tevfik ve Ahmed Nebil gibi düşünürler pozitivist ve materyalist düşüncelerden hareketle gelenekçilerin yumuşak karnı olan din, bilim ve felsefe üzerinden tartışmaları yürütmüşlerdir. Bunun karşısında pozitivist ve materyalist etkiye karşı Fatma Aliye, İsmail Ferit, Harputizade Hacı Mustafa, Filibeli Ahmet Hilmi, Emin Feyzi, Mehmet Ali Ayni ve İsmail Fenni gibi reddiyeci düşünürler ise spritüalist, idealist, Bergsoncu ve aksiyon felsefesi ile karşı duruş sergilemişlerdir. Ancak reddiye sorununda felsefi karşı duruştan daha çok dini ve tasavvufi geleneklerin daha çok öne çıktığını söyleyebiliriz.
Keywords : Pozitivizm, materyalizm, idealizm, spiritüalizm, reddiye, Türk düşüncesi