TANZİMAT DÖNEMİNDE MODERN DÜŞÜNCENİN KENDİSİNİ GÖSTERME BİÇİMİ

Authors : Yakup KAHRAMAN

Pages : 188-207

View : 8 | Download : 5

Publication Date : 2021-07-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Avrupa’da 17. Yüzyılda kuramsal bir çerçeve kazanan modern düşünce’nin en önemli özelliği aklın doğru yöntemle hakikati bulabileceği iddiasıdır. Bu yaklaşım Aydınlanma düşüncesinde filozoflar tarafından bütün yaşam alanlarının temel ilkesi olarak değerlendirilmiştir. Bunun yanı sıra olgusallık ve bilimsel veriler ile varlığı, yaşamı anlama ve yorumlama çabası 18. yüzyılda paradigma haline gelmiştir. Aynı dönemlerde Osmanlı düşüncesi ise İslami referansların ve Platon-Aristoteles felsefesinin varlık, bilgi ahlak anlayışlarının etkisi altındadır. Fakat askeri, siyasi alanlarda yapılan yenileşmelerle birlikte modern düşüncenin ilkelerinin Osmanlı düşüncesinde izleri görülmeye başlanmıştır. Tanzimat ile birlikte ise modern düşünceye ait olan akılcılık düşünürler tarafından benimsenmiş bu ilke içerisinde bulundukları kültürel çevre ve İslam-Osmanlı epistemolojisi etkisi ile yorumlanarak siyaset, eğitim, hukuk alanına yansıtılmıştır. Dolayısıyla modern düşünceyi konumlandıran, anlamlandıran çerçevesini belirleyen İslam-Osmanlı epistemolojisidir. Tanzimat düşünürleri modern düşüncenin ilkelerini alımlarken ideolojik bir perspektifle değil pratik yaklaşım sergilemişlerdir. Bu çalışmada Tanzimat elitinin içerisinde bulunduğu ontolojik-epistemolojik zemini dikkate alarak modern düşünceye ait özellikleri nasıl yorumladığı gösterilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Modern Düşünce, Tanzimat Düşüncesi, Akılcılık, Bilimcilik