Lacanyen Yaklaşımda Cinsiyetlenme ve Histeri Nevrozu

Authors : Sezin AYDOĞ

Pages : 20-40

Doi:10.31682/ayna.659658

View : 10 | Download : 9

Publication Date : 2020-02-28

Article Type : Review Paper

Abstract :Psikanalitik yaklaşımda cinsiyet ayrımı, kişinin anatomisinden öte bir noktada değerlendirilmektedir. Lacan, cinsiyet ayrımının simgeselde gösterilmesinin imkansız olduğunu öne sürmüş ve cinsiyetlenmeyi mantıktan aldığı formüllerle açıklama yoluna gitmiştir. Bu formüllere göre erkeksi konum tamamen kastrasyona dahilken; kadınsı konum, özne olmasının gerekliliği olarak kastrasyona dahil olsa da tam olarak dahil değildir. Öznenin cinsiyetlenme konumunu, Başka’nın arzusunun göstereni olan fallusa göre aldığı konum belirlemekte ve üstlendiği konuma göre deneyimlediği jouissance türü farklılaşmaktadır. Öznenin Başka’nın eksiğine göre aldığı konum hangi klinik yapı içerisinde değerlendirileceğiyle ilgili de belirleyici bir niteliğe sahiptir. Lacan’a göre üç temel yapı olan psikotik, pervert ve nevrotik, bireyin yabancılaşma ve ayrışma evrelerinde Başka’nın eksiği karşısında benimsedikleri farklı savunma mekanizmaları sonucunda ortaya çıkmaktadır. Hem yabancılaşma hem de ayrışma evrelerinden geçen tek yapı olan nevrotik yapının bir alt kategorisi olan obsesyonda, özne ilk büyük Başka’dan ayrışmanın yarattığı kaygı ile Başka’nın eksik olduğunu reddederek; histeride ise Başka’yı tamamlayacak olan nesneye dönüşmeyi arzulayarak baş etmektedir. Histerik yapının genellikle kadınlarda ortaya çıkması nedeniyle, Lacan kadınsı konum ile histerik konumu karşılaştırma gereksinimi duymuştur. Histerik, kadınlığın kendisinde yaratacağı karmaşadan kaçınmak üzere ilişkilerinde erkeksi konumla özdeşleşerek kadınlıkla ilgili bilgiye ulaşmaya ya da başka kadınlarla imgesel özdeşleşme kurarak kadın olmaya çalışmaktadır. Ancak iki yol da başarısızlıkla sonuçlanmakta ve histerik sürekli “Kadın mıyım, erkek miyim?” sorusuyla karşı karşıya kalmaktadır. Güncel çalışmada, Lacan’ın cinsiyetlenme kuramı ve histeri nevrozu ele alınmış; histerik yapı özellikleri gösterdiği düşünülen C. Bey vakası yapısal özellikler ve cinsiyetlenme konumu çerçevesinde tartışılmıştır.
Keywords : kadınsı konum, Lacan, cinsiyetlenme, histeri