19. Asır Rus Matbuatında Türkler ve Türk Dünyası: Severnıy Arhiv Örneği

Authors : Zafer SEVER

Pages : 34-46

Doi:10.18795/gumusmaviatlas.977322

View : 10 | Download : 6

Publication Date : 2021-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :II. Katerina ve I. Pavel’in özellikle Fransız İhtilali’nin etkisiyle Rusya’da uygulamaya başlattığı sansür ve kısıtlamalar, 19. asrın başında İmparator I. Aleksandr’ın Rus Çarlığı’nın başına geçmesiyle sona erdi. Daha önce kapatılan matbaalar tekrardan açıldı ve ülkede yayıncılık faaliyetleri yeniden canlandı. Petersburg ve Moskova başta olmak üzere Rusya’nın birçok bölgesinde onlarca süreli yayın çıkmaya başladı. Bunlardan biri de 19. asır Rusya’sının ilginç karakterleri arasında yer alan Faddey Venediktoviç Bulgarin tarafından 1822 yılının Ocak ayından itibaren Petersburg’da çıkarılmaya başlanan Severnıy Arhiv adlı dergidir. Genel olarak tarih, seyahat ve istatistik yazılarının yayımlandığı bu dergi, 1828 yılının Aralık ayına kadar ayda iki kez olmak üzere toplam 168 sayı yayımlandı. Dergide Rusya ve ona komşu olan ülkeler başta olmak üzere dünyanın hemen hemen bütün bölgeleriyle ilgili tematik konularda yazılar kaleme alındı. Dolayısıyla Sibirya’dan, İdil Ural’a, Türkistan’dan İstanbul’a kadar dünyanın hatırı sayılır bir coğrafyasında yaşayan Türklerle ilgili yazıları da Severnıy Arhiv’in sayfalarında görmek mümkündür. Bu çalışma esnasında yayımlanan son 12 sayı hariç, erişimi sağlanan toplam 156 sayı incelendi. Türkler ve Türk Dünyasını ilgilendiren çalışmalar tespit edilerek tarih, seyahat ve istatistik başlıkları altında tasnif edildi. İlgili çalışmaların muhteviyatı bakımından kısa bir değerlendirilmeleri yapılarak, 19. asır bir Rus matbuatında Türkler ve Türk Dünyasını ilgilendiren yazılar okuyucu ve araştırmacıların istifadesine sunuldu.
Keywords : Severnıy Arhiv, Bulgarin, Çarlık Rusya, Türkler, Türk Dünyası