İnsani Gelişme Endeksi ve Alt Endekslerinin Türkiye’deki İller İçin Ölçülmesi ve Analizi

Authors : Volkan İdris SARI, Mustafa Caner MEYDAN

Pages : 387-429

Doi:10.31198/idealkent.450118

View : 10 | Download : 5

Publication Date : 2018-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Ekonomik büyüme ile kalkınma arasındaki ilişki kalkınma iktisadının temel tartışma konularından birisi olmuştur. Ekonomik büyüme rakamlarının ülkelerin yaşam kalitesi, mutluluk, sürdürülebilirlik, yapabilirlik ve kapasite bakımından karşılaştırılmasına uygun olmadığı yönünde yaklaşımlar ortaya konulmuştur. Bunun çözümü için de farklı ölçüm ve analiz teknikleri önerilmiştir. İnsani gelişmişlik endeksi de bu amaca hizmet eden basit ama etkili bir araç olarak uluslararası alanda kendine önemli bir yer bulmuştur. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından 1990 yılından itibaren her yıl hesaplanan insani gelişme endeksi ile ülkelerin kalkınma, yoksulluk, cinsiyet eşitliği, gelir eşitsizliği gibi konularda karşılaştırılabilmesine imkân tanınmaktadır. Endeksin sınırlı sayıda gösterge kullanarak kapsamlı analizlere imkân vermesi bu çalışmadaki yöntemin sadece ülkeleri karşılaştırmak için değil ülke içindeki farklı idari birimlerin de gelişmişlik düzeylerini ölçmek için kullanılmasına imkân tanımıştır. Bu çalışmada 2014 yılı verileri kullanılarak il bazında insani gelişme endeksi ve alt endeksleri üretilmekte ve insani gelişme endeksi ile diğer alt endekslerin arasındaki ilişki analiz edilmektedir. Sonuç olarak, insani gelişme endeksinin Türkiye’nin batısında doğusuna göre daha yüksek değer aldığı görülmüştür. Ayrıca, insani gelişme endeksi ile gelir ve eğitim alt endeksleri arasında istatistiki güçlü ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Keywords : İnsani gelişme, gelir, endeks, eğitim, sağlık, il, endeks