YAPISAL VE SİSTEMİK SORUNUN ÇÖZÜMÜNDE İNSAN HAKLARI TAZMİNAT KOMİSYONU

Authors : Özgem Tuğçe Gümüş Boyacı

Pages : 1-38

Doi:10.69958/ihy.1497844

View : 40 | Download : 31

Publication Date : 2024-08-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ve Anayasa Mahkemesi’nin yapısal ve sistemik bir sorun tespit eden ve pilot karar usulü uyguladığı kararlarından hareketle, bu tür bir kararın sonucu olarak tesis edilen İnsan Hakları Komisyonu’nun yapısal veya sistemik sorunun çözümündeki etkililiği ele alınmaktadır. Çalışmada ilk olarak, pilot karar usulü ve usulle özdeşleşen “yapısal ve sistemik sorun” terimi incelenmektedir. Ardından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince Türkiye aleyhine verilmiş olan Ümmühan Kaplan pilot kararının akabinde tesis edilen İnsan Hakları Tazminat Komisyonu’nun kuruluşu, yapısı, çalışma esasları ve görev alanı üzerinden ilgili iç hukuk yolu tanıtılmaktadır. Son olarak ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi’nin “yapısal ve sistemik sorun” yaklaşımı ekseninde Tazminat Komisyonu’nun etkililiği değerlendirmelerine yakından bakılmaktadır. Makale, ilgili mahkeme kararlarındaki “yapısal veya sistemik sorunlar” saptamasındaki ortak bileşenleri izlemeyi amaçlamaktadır. Bu sorunların tespitine ilişkin sınırlı Mahkeme içtihadının kategorik bir analizinden kaçınılmakla birlikte bu sorunları tanıma ve tanımlamanın ipuçları üzerinden İnsan Hakları Tazminat Komisyonu’nun sorunun tespitine yönelik çözüm işlevselliği değerlendirilmektedir. Bunun için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ve Anayasa Mahkemesi’nin konuya ilişkin önemli kararları referans alınmaktadır.
Keywords : Tazminat Komisyonu, pilot karar usulü, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi, yapısal ve sistemik sorun