BURSA ŞER’İYYE SİCİLLERİ IŞIĞINDA OSMANLI DEVLETİ’NDE KÖLELİĞE BİR BAKIŞ

Authors : Ali İhsan KARATAŞ

Pages : 135-162

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2007-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlık tarihi kadar eski olan kölelik sistemi, İslâm dininin gelmesiyle birlikte yeni bir yapıya kavuşmuştur. İslâm dini bu uygulamayı, ortaya çıktığı dönem ve çevrenin siyasi-sosyal şartları gereği mutlak manada kaldırmamakla birlikte onlara daha insanî muamele yapılması ve her fırsatta hürriyetlerine kavuşturulmasını teşvik etmiştir. Osmanlı Devleti’ndeki kölelik sistemi büyük ölçüde İslâm hukuku hükümlerine göre şekillenmiştir. Genellikle yedi-sekiz yıl istihdam edilen köleler âzat edilmişlerdir. Osmanlı toplumunda “mükâtebe”, “tedbir” ve “ıtk” gibi farklı âzat şekilleri görülür. Bunlar arasında en yaygın olanı ise herhangi bir maddî menfaat beklemeksizin tamamen Allah rızası için yapılan “ıtk” uygulaması olmuştur. Ayrıca devletlerarası antlaşmalar yoluyla da köle ve cariyeler hürriyetlerine kavuşmuşlardır. Osmanlı Devleti, kölelere yapılan muamele bakımından muasırı devletler arasında en iyi durumda bulunmuştur. Âzat edilen kölelere barınabilecekleri ev ve gündelik hayatlarında kullanabilecekleri eşya verilmiştir. Osmanlı Devleti’nde Müslümanlar gibi diğer dinî ve etnik gruplar da köle sahibi olabilmişlerdir. Bununla birlikte istisnaî olarak bazı dönemlerde bu konuda kısıtlamalara gidilmiştir
Keywords : Osmanlı Devleti, Kölelik, Bursa, Şeriyye Sicilleri