İsmail Hakkî Bursevî’nin “Es’ile-i Şeyh Mısrî’ye Ecvibe-i İsmâil Hakkî” İsimli Eseri

Authors : Faruk DURAN

Pages : 267-289

Doi:10.31591/istem.533863

View : 6 | Download : 6

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Other Papers

Abstract :İsmail Hakkî Bursevî’nin Es’ile-i Şeyh Mısrî’ye Ecvibe-i İsmâil Hakkî isimli eseri, Niyâzî-i Mısrî’nin sorduğu tasavvufî suallere İsmail Hakkî Bursevî’nin verdiği cevaplardan oluşmaktadır. Bu eserde İsmail Hakkî Bursevî, Niyâzî-i Mısrî`nin manzum olarak sorduğu sualleri mensur olarak cevaplamıştır. Niyâzî-i Mısrî tasavvufun, bilhassa da vahdet-i vücûdun girift konularını remizli bir şekilde ele almış ve bunların izahını istemiştir. Niyâzî-i Mısrî, es’ilesine “Müşkilüm var size ey Hak dostları eylen reşâd” mısraıyla başlamış ve kendisini bu müşkül durumdan kurtaracaklara hayır duada bulunmuştur. Daha sonra müşkül olarak ifade ettiği sorularına başlamıştır. Bu sorularda kesret ile vahdetin ve kesret içerisindeki vahdetin mahiyetinin ne olduğundan; halkın sınıfları ve bu sınıfların sahip olduğu vasıflardan; Hakk’ın iradesi karşısında nefis ve şeytanın vazife ve vaziyetlerinden; dünya, ukbâ ve haşır ve neşrin ne manaya geldiğinden; cennet, cehennem ve berzahın ne olduğundan; kahır ve lütfun illetlerinin bir olmasının ne demek olduğundan; rahatın mihnet ve mihnetin rahatlık olup temeldeki aynılığından; Hakk’ın kula ve kulun Hakk’a olan yakınlığından; kime kul kime Allah dendiğinden; “Men aref” ve “Mâ rameyte iz rameyte” remiz ve ibarelerinin aralarındaki tefavütten; Hakk’ı anladığı vakit zahidin sahip olduğunu iddia ettiği o zühdünün neden durgunluğa uğradığından bahsedilmiştir.             Çalışmamızda önce es’ile ve ecvibe kavramları üzerinde durulmuş ve bu kavramlar etrafında oluşmuş tür ve eser özelliklerinden bahsedilmiştir. Bu çerçevede dinî-tasavvufî edebi türler arasında Es’ile-i Şeyh Mısrî`ye Ecvibe-i İsmâil Hakkî eserinin yeri ortaya konmaya çalışılmış ve eserin transkripsiyonlu metnine yer verilmiştir.
Keywords : Tasavvuf, İsmail Hakkî Bursevî, Niyazî i Mısrî, esile, ecvibe, manzum