Cemâl-i Halvetî’nin Esrâr-ı Garîbe Adlı Mesnevisinin Halvetiyye’deki Etvâr-ı Seb’a Yazma Geleneği Açısından Değerlendirilmesi

Authors : Şerife AĞARI

Pages : 421-436

Doi:10.31591/istem.613318

View : 7 | Download : 5

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkler arasında en yaygın tarikatlardan biri olan Halvetiyye, nefsin kötülükten ve günahtan arındırılmasını esas almaktadır. Bunun için de etvâr-ı seb’a denilen metot kullanılmaktadır. Özellikle Halvetî tarikatına mensup çoğu mutasavvıf nefsin yedi mertebesine işaret eden bu yedi tavır üzerine pek çok eser kaleme almıştır. Bu tarikatın önemli isimlerinden olan Cemâl-i Halvetî’nin de konuyla ilgili birkaç risâlesi olduğu bilinmektedir. Ayrıca son dönemde yayımlanmış olan Esrâr-ı Garîbe adlı mesnevisinde de bu konuyu ele aldığı tespit edilmiştir. Esrâr-ı Garîbe klasik mesnevi tertibine uygun olarak yazılmıştır. Tevhidle başlayan eser sırasıyla Hz. Peygamber insert ignore into journalissuearticles values(sav);, Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Hasan ve Hüseyin için yazılan na’tlerle devam etmektedir. Ardından eseri kaleme alma sebebinden bahseden şair Âgâz-ı Kitâb başlığıyla asıl konuya geçmiştir. Bu bölümde önce tasavvufî olarak kalbin yedi tavrına sonra her tavrın arkasından o tavırla ilgili bir hikâyeye yer vermiştir. Bölümün sonuna doğru kalplerin tavırlarının temsillerini tek tek ele almış, yedi peygamberi yedi tavrın temsili olarak belirlemiştir. Şair her tavrı Kur’an’dan ayetlerle de desteklemiştir. Bu çalışmada Cemâl-i Halvetî’nin Esrâr-ı Garîbe adlı mesnevisi Halvetiyye’deki etvâr-ı seb’a yazma geleneği açısından değerlendirilmiş ve bu gelenek içerisindeki önemi ortaya konulmuştur.
Keywords : Etvâr ı Seba, Cemâl i Halvetî