1980 SONRASI TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FİNANSAL KABARCIK TECRÜBELERİ

Authors : Cengiz SAMUR

Pages : 29-69

View : 9 | Download : 8

Publication Date : 2011-01-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Aktif fiyat kabarcığı “aktif reel fiyatının sözkonusu aktifin içsel insert ignore into journalissuearticles values(temel); değerinden sapması”dır. Makro yaklaşımda kabarcık “aktif piyasası fiyat endeksindeki reel değişmenin insert ignore into journalissuearticles values(artışın); aynı döneme ait reel ekonomik büyüme oranını aşması” şeklinde tanımlanabilir. Çalışmamızda 1980 sonrası Türkiye ekonomisinde hisse senedi piyasasında tecrübe edilen aktif fiyat kabarcıkları ve kabarcık patlaması vakalarının amprik olarak tanımlanması hedeflenmiştir. Amprik olarak kabarcıklar teşhis edilirken kullanılan tanım aktif piyasası fiyat endeksinde değişme, enflasyon ve reel ekonomik büyüme oranı unsurları üzerine inşa edilmiştir. Enflasyonun dikkate alınması kabarcığın aktifin reel fiyatındaki sert düşüş şeklinde algılanmasından ileri gelmektedir. Kabarcık patlaması vakası teşhis edilirken kullanılan tanım ise aktif piyasası fiyat endeksinde değişme ve enflasyon unsurları üzerine inşa edilmiştir. Çalışmada ülkemiz hisse senedi piyasasında meydana gelen kabarcıklar ve kabarcık patlaması vakaları teşhis edilirken yıllık, çeyreklik ve aylık veriler temelinde hareket edilmiştir. Makalede önce kabarcıkların amprik olarak tanımlanması ele alınmıştır. Bu maksatla literatürde yer alan amprik tanımlar, IMF yaklaşımı gözden geçirilmiştir. Sonra IMF yaklaşımı hareket noktası alınarak geliştirilen amprik tanımlara yer verilmiştir. En son olarak Türkiye ekonomisinde 1980 sonrası hisse senedi piyasasında tecrübe edilen kabarcıklar ve kabarcık patlaması vakaları yıllık, çeyreklik ve aylık veriler temel alınarak ve makro yaklaşım çerçevesinde amprik olarak teşhis edilmiştir. Çalışmanın son kısmında kabarcıklar ile finansal istikrarsızlık ve krizler arasındaki eş anlılık münasebeti ele alınmıştır. Amprik olarak kabarcık vakası “1 yıl içerisinde aktif piyasası reel fiyat endeksinde aynı yılda gerçekleşen reel ekonomik büyüme oranından en az %25 daha fazla bir artış meydana gelmesi” şeklinde tanımlanmıştır. Yıllık veriler temel alınarak yapılan amprik tanımda kabarcık vakaları olarak 1987, 1990, 1993, 1997, 2000, 2004-5 vakaları teşhis edilmiştir. Kabarcık patlaması vakasının yıllık temelde amprik tanımı yapılırken aktif piyasası reel fiyat endeksinde 1 yıl içerisinde meydana gelen düşmenin en az %20 olması kıstas kabul edilmiştir. Kabarcık patlaması “1 yıl içerisinde aktif piyasası ortalama reel fiyat endeksinde önceki yıl ortalamasına göre en az %20 düşme vuku bulması” şeklinde tanımlandığında 1988, 1991-2, 2001-2 vakaları amprik olarak kabarcık patlaması şeklinde teşhis edilmiştir. Aktif piyasası fiyat endeksi konusunda İMKB Ulusal 100 endeksi esas alınmıştır. Aktif piyasası fiyat kabarcığının patlaması bir finansal krizi tetikleyebilir. Bu yüzden kabarcığın varlığı gerek finansal istikrar gerekse fiyat istikrarı dahil makroekonomik istikrar bakımından büyük bir tehdittir. Kabarcık vakasının vuku bulduğu ve akabindeki yıl olmak üzere 2 yıllık dönem kriter alındığında 1987, 1990, 1993, 2000 kabarcık vakalarına bir finansal kriz eşlik etmiş, diğer taraftan 2004-5 kabarcık vakasını ise ne yeterince şiddetli bir finansal istikrarsızlık ne de bir finansal kriz takip etmemiştir. Finansal istikrarsızlık kavramı ile çalışmada yalnızca döviz
Keywords :