Kârhâneden baruthâneye Karaman Eyaleti’nde güherçile üretimi (18–19. yüzyıllarda)

Authors : Yunus İNCE

Pages : 11-30

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2011-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Güherçile; potasyum nitrat, kalsiyum nitrat ve sodyum nitratın genel adıdır. İlk kez Eski Çin’de ve Hindistan’da göçebelerin göç hareketleri sırasında yakmış oldukları ateş ile bulunmuştur. Taocu simyacılar; bilinemezci kozmik felsefe ilkeleri çerçevesinde yapmış oldukları bazı deneyler neticesinde, güherçilenin patlayıcı özelliğinin farkına varmışlardır. Eski Çin’de keşfedilen güherçile, buradan da dünyaya yayılmıştır. Osmanlı Devleti ihtiyaç duyduğu barutu topraktan elde ettiği güherçile ile üretmiştir. Kükürt ve odun kömürü barutu oluşturan diğer bileşenlerdir. Osmanlı Devleti barut üretirken %75 güherçile, %12,5 kükürt ve %12,5 odun kömürü kullanmıştır. Devlet ihtiyaç duyduğu güherçileyi bazı gelir kaynaklarını bu alana tahsis ederek karşılamıştır. Devletin başlıca barut üretim merkezleri baruthânelerdir ve bunlardan da en önemlisi İstanbul Baruthânesidir. İstanbul Baruthânesi ihtiyaç duyduğu güherçilenin büyük bir kısmını Karaman Eyaleti’nden temin etmiştir. Nitroselüloz ve nitrogliserinin keşfi ile güherçile, ateşli silahlardaki önemini kaybetmiştir.
Keywords : Barut, güherçile, Osmanlı Devleti, Karaman Eyaleti