İbrahim Edhem Paşa’nın ‘Medhal-i ‘İlm-i Jeoloji’ Başlıklı Makalesi

Authors : Bilal YURTOĞLU

Pages : 101-149

Doi:10.26650/oba.593733

View : 9 | Download : 7

Publication Date : 2020-01-03

Article Type : Research Paper

Abstract :İbrahim Edhem Paşa’nın insert ignore into journalissuearticles values(1818-1893); “Medhal-i ‘İlm-i Jeoloji” başlığını taşıyan makaleler dizisi, 1862-1865 yılları arasında Münif Paşa’nın insert ignore into journalissuearticles values(1830-1910); popüler bilim dergisi Mecmû‘a-i Fünûn’da tefrika edilmiştir. Münif Paşa, bu makaleler dizisini İbrahim Edhem Paşa’nın fizik, kimya ve mineralojiye dair eserlerinden ve onun ‘İlm-i Jeoloji adlı kitabından derlediğini belirtmektedir. Münif Paşa, makaleye, ‘Mukaddime-i ‘ilm-i jeoloji’ başlıklı bir giriş yazmıştır. Makalede, jeolojik araştırma ve incelemeler bakımından önemli olduğu gerekçesiyle önce madde, maddenin üç hali, genel özellikleri, ısı, ışık, elektrik gibi temel fiziksel olgular hakkında bilgi verilir. Sonra yine jeolojiyle ilgili olan elementler, gazlar, gazların birbirleriyle ve diğer elementlerle oluşturduğu bileşikler, metaller, ametaller, asitler, bazlar ve tuzlar konusunda kimyasal açıklamalar yapılır. Daha sonra okyanuslar, denizler, nehirler, göller, tatlı su kaynakları, kutuplar ve buzullar tanıtılır. Makale taşlar, oluşumları, yapıları, fiziksel ve kimyasal özellikler hakkında verilen bilgilerle son bulur. Bu çalışma, İbrahim Edhem Paşa’nın bugün elimizde bulunmayan jeoloji ve fen bilimleriyle ilgili eserlerinin bulunduğuna dikkat çekmekte ve jeolojiyle ilgili kitabından yapılan derlemeyi tanıtmaktadır.
Keywords : İbrahim Edhem Paşa, Mecmua i Fünûn, Jeoloji, İlm i Jeoloji, Münif Paşa