AR-GE merkezi çalışanlarının zihinsel iş yüklerinin belirlenmesinde NASA-TLX yönteminin konjoint analizi ile kullanımı

Authors : Merve Kayak, Demet Gönen Ocaktan

Pages : 154-169

Doi:10.25092/baunfbed.1522811

View : 30 | Download : 39

Publication Date : 2025-01-20

Article Type : Research Paper

Abstract :İş yaşamında gün içerisinde ortaya çıkan olumlu veya olumsuz tecrübe edilen tüm durumlar yaşam kalitesini etkilemektedir. İş yaşamının, iş dışında kalan zamanda tam bir doyum sağlaması için, zihni yormaması gerekir. Zihinsel iş yükü, bir kişinin belirli bir süre boyunca bir görevi tamamlaması için gerekli olan zihinsel iş miktarı olarak tanımlanır. Bu çalışmada, bir firmanın AR-GE Merkezi çalışanlarının gerçekleştirdikleri işler sonucu hissettikleri zihinsel iş yükleri belirlenmiş, çalışanları olumsuz etkileyen ve performans düşüklüklerine neden olan bu durumun iyileştirilmesi amaçlanmıştır. İş yükü ölçümü için, subjektif ölçüm yöntemlerinden NASA-TLX yöntemi kullanılmıştır. Yöntemin ağırlıklarının belirlenmesinde, altı boyutun birlikte değerlendirilmesi ve seviyelerine göre sıralanması için konjoint analizinden yararlanılmıştır. Yapılan iş süresince, çalışanların ne ölçüde zihinsel gereksinime, fiziksel gereksinime, zamansal gereksinime, çaba, performans ve başarısızlık hissine sahip olduklarını Taguchi ortagonal dizisine göre belirlenen kartlara göre sıralamaları, tüm bu boyutların birlikte göz önünde bulundurulmaları açısından önemlidir. Konjoint analizi ile elde edilen ağırlık puanlarının, çok az değiştiği (yaklaşık ±4 puan), çoğu puanın da iş yükü ölçüm yönteminde bulunan sonuçlara yakın sonuçlar verdiği görülmüştür. Hissedilen zihinsel iş yükünün azaltılabilmesi için, çalışanların görev tanımlarının birbirinden ayrılmasının, yetkilendirme yapılarak sorumlulukların belirlenmesinin, eğitim ve sosyal aktivitelerin arttırılmasının, süreli işlerin plan içerisinde gerçekleştirilmesinin sağlanması öneri olarak sunulmuştur.
Keywords : Zihinsel iş yükü, NASA-TLX, konjoint analiz