Devâzdeh-bend-i Muhteşem’in Refî‘ Tarafından Yapılmış Bilinmeyen Tercümesi

Authors : Murat Güneş

Pages : 225-261

Doi:10.26650/jos.1341070

View : 147 | Download : 121

Publication Date : 2023-10-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Muhteşem-i Kâşânî, İran edebiyatının Safevîler devrinde yaşamış şairlerindendir. Kerbela hadisesini konu alan terkîb-bendiyle ünlenmiş ve bu mersiyesindeki başarısından dolayı kendisine Şemsü’ş-Şu‘arâ unvanı verilmiştir. Muhteşem’in terkîb-bend nazım şekliyle kaleme aldığı mersiyesi on iki bentten müteşekkil olmasından dolayı Devâzdeh-bend-i Muhteşem adıyla da anılmaktadır. Mensubu bulunduğu edebiyat geleneği içinde şairine yaygın bir şöhret kazandıran mersiyenin tesir cihetinden tanınırlığı, yalnızca kendi muhitiyle sınırlı kalmamış ve Türk edebiyatı şairleri tarafından da nazire ve tercümelere konu edilmek suretiyle takip edilmiştir. Muhteşem’in, Hz. Hüseyin’in şehadeti konulu mersiyesi üzerinde gerçekleştirilen nazire ve tercümelerin ise daha çok XIX. yüzyılda arttığı gözlemlenmektedir. Örneğin Musa Kâzım Paşa, Osman Nevres ve Yenişehirli Avnî Bey söz konusu mersiyeyi XIX. yüzyılda tercüme ve nazire bağlamında takip eden isimlerin başında gelmektedir. Bu makalede Devâzdeh-bend-i Muhteşem’in gerek Muhteşem gerekse de Kerbela mersiyeleri konusunda gerçekleştirilmiş çalışmalarda bahsedilmeyen, Refî‘ mahlasını kullanan bir şair tarafından kaleme alınmış Türkçeye çevirisi ele alınmıştır. Bir yazması tespit edilen tercüme, Mîrlivâ Safvet tarafından Bursa’nın ilk edebiyat dergisi Nilüfer’de yayımlanmaya başlansa da bu teşebbüs yarım kalmış ve eski harflerle yalnızca ilk üç bendi neşredilebilmiştir. Çalışma ile Muhteşem-i Kâşânî’nin mersiyesinin Türk edebiyatı tarihinde bilinmeyen bir tercümesinin gün yüzüne çıkarılması ve böylelikle Türkçe mersiye literatürüne katkıda bulunulması hedeflenmiştir.
Keywords : Muhteşem i Kâşânî, Devâzdeh bend i Muhteşem, Refî, Mersiye, Tercüme