Mevlânâ’nın Dîvân-ı Kebîr’inde Poetik Beyitler

Authors : Musa Balcı

Pages : 237-260

Doi:10.26650/jos.1431565

View : 71 | Download : 93

Publication Date : 2024-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Şark İslam edebiyatı sanatkârlarının çalışmaları, eserlerinde dağınık olarak yer alan poetik verilere rağmen eser vücuda getirme anlayışları ve yöntemleri bakımından pek fazla incelenmemiş hatta ihmal edilmişlerdir. Bu manada ihmal edilen sanatkârlardan biri de Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî’dir. Onun gerek Mesnevî ve gerekse Dîvân-ı Kebîr’inde çok sayıda poetik beyit bulunmaktadır. Daha önce bu konuda Mesnevî kitabı üzerine bazı çalışmalar yapılmış ama Dîvân-ı Kebîr’inde de çok sayıda poetik beyit bulunmasına rağmen bu eser üzerinde durulmamıştır. Hâlbuki klasik dönem eserlerinin bu gözle değerlendirilmeleri, sadece bugünün okuyucuları değil yazarları için de önemlidir. Dünyada sanat eserlerine dönük yeni yaklaşım biçimlerinin geliştiği günümüzde, edebiyatımıza ve sanatkârlarımıza ilişkin sadece klasik dönemde ortaya konulan perspektifi tekrar ederek bugünün insanına ve özellikle çocuklarına klasik çalışmalarımızı taşıyamayacağımız ortadadır. Konu üzerinde kafa yormak ve bunun için yeni yollar aramak, edebiyat geleneğimizle bütünleşmemiz açısından büyük önem taşımaktadır. Mevlânâ, söze büyük değer vermekle birlikte hissiyatını ve düşüncelerini anlatabilmek için ses ve kelimeleri aşmaya, kabuğu kırmaya ve sınırları ortadan kaldırmaya yönelir. Üzerinde durulması gereken önemli ve heyecan verici başlıklardan biri de Mesnevî ile Dîvân-ı Kebir’in kitaplaştırılma süreçleri, dönemin siyasî ve sosyokültürel yapısının eser üretmeye etkisi, bu iki eserin şiir sanatı bakımından benzerlikleri ve farklılıklarıdır. Mevlânâ’nın gazellerinin özellikle makta beyitlerinde karşımıza çıkan poetik beyitleri de biz okuyuculara özel bir mesaj taşımaktadır.
Keywords : Mevlânâ, Dîvân ı Kebîr, Poetika, Gazel, Şiir