Diyarbakırlı Sedîduddîn Mahmûd İbn Rakîka’nın Hayatı ve Şairliği

Authors : Ahmet Aslan

Pages : 27-49

Doi:10.26650/jos.1381646

View : 38 | Download : 42

Publication Date : 2024-10-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalemiz, Artuklu-Eyyûbî döneminin önemli tabip, mekanik mühendis ve şairlerinden Sedîduddîn Mahmûd İbn Raḳîḳa’nın hayatını, sağlıklı yaşam, tıp mesleği, zühd ve hikem içerikli şiirlerini ele almaktadır. İbn Rakîka ilim hayatına yaşadığı dönemin meşhur tabibi ve filozofu Fahruddîn Abdüsselâm el-Mârdînî’nin öğrencisi ve şakirdi olarak başlamıştır. Uzun süre el-Mârdînî’nin emrinde çalışarak, ondan tıp ilmi , felsefe ve edebiyat dersleri almıştır. Genç yaşta iyi bir tabip olan İbn Rakîka, özellikle göz ameliyatlarını icra etmede çok başarılı olmuştur. Tabipliğinin yanında edebiyat ve şiirle de ilgilenmiş, çeşitli alanlarda şiirler yazmış ve ünlü tabiplerin kitaplarını recez vezninde nazmetmiştir. İbn Rakîka hakkında bilgi veren kaynaklar, onu döneminin en önemli tabipleri arasında göstermişler ve büyük bir şair olduğunu söylemişlerdir. Özellikle nesir türü metinleri recez vezninde tercüme etmedeki başarısına işaret etmişlerdir. Ancak maalesef şiirlerinin büyük kısmı günümüze ulaşmamıştır. İbn Ebî Usaybiʿâ, ʿUyûnu’l-enbâ fi tabakâti’l-atibbâ isimli eserinde, onun farklı alanlardaki 229 beytini kaydetmiştir. Bu sebeple hakkında detaylı bir bilimsel çalışma yapılmamıştır. Biz İbn Rakîka’nın kaynaklarda yer almış bazı şiirlerini esas alarak, onun şairliğine ışık tutmaya çalıştık. Bu çalışmada İbn Rakîka’nın hayatı ve yaşadığı kültürel çevre hakkında bilgiler verilmiş, günümüze ulaşan bazı şiirleri ve Türkçe tercümeleri yazılmıştır. Bunun yanı sıra onun edebî ve ilmî şahsiyeti hakkında açıklayıcı bilgiler sunulmuştur. Ayrıca şiirlerinin tahlili yapılarak, söz konusu konularla ile ilgili görüşleri ve düşünceleri ortaya koyulmuştur. Bu çalışmamızdan elde edilen çıkarımlar sonuç bölümünde verilmiştir.
Keywords : Arap Edebiyatı, Öğretici Şiir, Tabip Şairler, Diyarbakırlı Şairler, Ibn Rakîka