Sipehsâlâr Risâlesinde Bulunan Mevlânâ’ya Ait Şiirlerin Değerlendirilmesi

Authors : Kâmuran Bozkurt

Pages : 293-318

Doi:10.26650/jos.1431007

View : 81 | Download : 50

Publication Date : 2024-10-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Şair ve mutasavvıf Mevlânâ Celâleddîn (ö. 672/1273) hakkında günümüze kadar pek çok eser kaleme alınmış ve alınmaya da devam etmektedir. Bunlardan onun hayatı, düşünce dünyası ve çevresindekiler hakkında bilgi veren eserlerin temel kaynaklarının başında hiç şüphesiz Mecdüddin Ferîdûn b. Ahmed-i Sipehsâlâr’ın yazmış olduğu “Risâle-i Sipehsâlâr der-Menâkıb-ı Hazret-i Hüdâvendigâr” adlı menâkıbnâme gelmektedir. Sipehsâlâr’ın kendi ifadesine göre kırk yıl Mevlânâ’nın hizmetinde bulunması dolayısıyla da anlattıklarının kendi gözlemlerine ve onun çevresinde bulunan kimselerden yaptığı rivayetlere dayanması bu eserin Mevlânâ araştırmalarında mümtaz bir yer ihraz etmesine sebep olmuştur. Ayrıca bu yazarın Mevlânâ’nın babası Sultânu’l-Ulemâ Bahâeddin Veled’in hayatına, şeceresine, Belh’i terk etme nedenine ve o dönemin sosyal ve tarihi olaylarına ışık tutması ile Şems’in Konya’ya gelişi ve sonrasında yaşananları bir şahit olarak aktarması bakımında da ehemmiyeti haizdir. Bir mukaddime ve üç bölümden oluşan ve mensur-manzum karışık yazılan Sipehsâlâr Risâlesinde başta Mevlânâ’nın Mesnevî-i Ma’nevî ve Külliyât-ı Dîvân-ı Şems’i ile Sultan Veled’in Velednâme adlı eserleri olmak üzere birçok şairin eserlerinden şiirler bağlama uygunluğu itibariyle nakledilmiştir. Bu çalışmada Mevlânâ’nın Mesnevî-i Ma’nevî ve Külliyât-ı Dîvân-ı Şems adlı eserlerinden iktibas edilen beyit ve gazellerin esere katkısı ve bu şiirlerden bazılarının sebeb-i vürûdu olarak belirtilen olayların değerlendirilmesi üzerinde durulmuş, ayrıca Sipehsâlâr Risâlesinin muhtevası, üslubu ve kendisinden sonraki eserlere etkisi incelenmiştir.
Keywords : Mevlânâ Celâleddin, Mecdüddin Ferîdûn b Ahmed i Sipehsâlâr, Sipehsâlâr Risâlesi, Mesnevî i Manevî, Külliyat ı Divân ı Şems