Modern İran’da Milliyetçi Tarih Yazımına Bir Örnek: Do Karn Sükût

Authors : Ayşe Sosar

Pages : 67-94

Doi:10.26650/jos.1498138

View : 45 | Download : 43

Publication Date : 2024-10-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Do Karn Sükût (İki Yüzyıl Sessizlik) edebiyatçı ve tarihçi kimliğiyle tanınan 20. yy İran düşünce hayatının önemli simalarından Abdulhüseyin Zerrinkub’un 1330/1952’de kaleme aldığı ve Sasani imparatorluğunun yıkılışından, İslamiyetten sonra İran topraklarında kurulan ilk bağımsız devlet olan Tahiriler’e (205/821) kadar İslamın ilk iki asrında vuku bulan olayları ve İran’ın durumunu anlattığı eseridir. Yayınlandığı günden itibaren isminden içeriğine büyük yankı uyandıran ve çok sert eleştirilerin odağına oturan bu kitap, İran tarihinde en çok konuşulan ve tartışılan kitaplar arasında yer almaktadır. İslam öncesi İran’a dair her şeyin yüceltilip kutsandığı, İslami döneme ait olanın ise aşağılandığı; bu yönüyle İran tarihinin ırk temelli seküler milliyetçi imajını temsil eden Do Karn Sükût, Pehlevi dönemi tarih yazımı projesinin ve resmi tarihçiliğin de önemli örneklerinden biri sayılmaktadır. Söz konusu kitabın içerik analizi yöntemiyle ele alındığı bu çalışmada Zerrinkub’un Müslüman Araplara ve onların öncülük ettiği İslama yönelik tepkisel-olumsuz tavrının nedenleri ve kitabında ileri sürdüğü fikirler incelenip tahlil edilmiştir. Çalışmada, bahse konu kitaptaki tarih anlatısının tarihsel gerçeklik ve doğrularla uyumu, dolayısıyla red veya teyidine yönelik bir tartışmadan ziyade hangi amaç (ideolojik, politik ve toplumsal) doğrultusunda ve nasıl şekillendiği üzerinde durulmuştur.
Keywords : İranın Fethi, Modern İran Tarihi, Milliyetçi Tarih Yazımı, Abdulhüseyin Zerrinkub, Do Karn Sükût