Zâtü’s-Savârî Deniz Muhârebesi (34/654-655)

Authors : Murat Öztürk, İsmail Koçuk

Pages : 367-387

Doi:10.26650/jos.1505534

View : 43 | Download : 53

Publication Date : 2024-10-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Yakın Doğu ve Orta Akdeniz’de yürüttüğü bahrî faâliyetler neticesinde Müslüman Araplar ile Bizans İmparatorluğu’nun karşı karşıya geldikleri, gemi direklerinin panoramaya hâkim olmasından ötürü Zâtü’s-Savârî olarak adlandırılan çarpışma, meşhur bir deniz savaşıdır. Hz. Osmân (23-35/644-656) devrinde Suriye (Şâm) Vâlisi Muâviye b. Ebû Süfyân (ö. 60/680) ve Mısır Vâlisi Abdullah b. Sa‘d b. Ebû Serh (ö. 36/656-657) tarafından kıyı şehirleriyle, yeni fethedilen yerlerin muhâfazası ve Bizanslıların Akdeniz’deki kuvvetini azaltmak amacıyla muhkem bir donanma inşâ edildi. En nihâyetinde Abdullah b. Sa‘d, 200 gemiden müteşekkil Mısır ve Şâm filolarıyla Akkâ’dan kuzeybatı yönünde denize açıldı. Müslümanların bu seyrüseferine karşılık Bizans donanması bizzat İmparator II. Konstans (641-668) kumandasında harekete geçti. İki taraf arasında Antalya’nın Finike sâhilinde deniz harbi başladığında Müslümanlar halat ve zincirlerle düşman gemilerini kendi binitlerine bağlayıp karada muhârebe eder gibi Bizans askerleriyle göğüs göğüse çarpışmaya başladılar. Kaynakların rivâyetine göre; savaş öğlene doğru bittiğinde, deniz akan kanlarla kırmızıya boyanmış ve İmparator II. Konstans esir düşmekten ancak tebdîl-i kıyâfetle kurtulabilmişti. 31 (652) veya 34 (655) yılında meydana gelen, İslâm Hilâfeti’nin kesin zaferiyle neticelenen bu harp ile Bizans İmparatorluğu yalnızca doğudaki en kıymetli şehirlerini yitirmekle kalmamış, ayrıca Akdeniz’de geniş çaplı harekâtlara başlayacak bir rakibi de karşısında bulmuştu. Bu bağlamda makalede ana kaynakların verdiği mâlûmat ışığında Zâtü’s-Savârî (Direkler Savaşı) tetkik edilmiştir.
Keywords : Zâtüs Savârî, Hz Osmân, Muâviye, Bizans İmparatorluğu, II Konstans