1880-81 Tarihli Yemen Salnamesinde Marib Antikaları: İsmail Hakkı Paşa’nın Valiliği Döneminde Yemen’den İstanbul’a Gönderilen Arkeolojik Eserler

Authors : Hüseyin Gürsel BİLMİŞ

Pages : 115-140

Doi:10.26650/sty.2023.1200678

View : 35 | Download : 34

Publication Date : 2023-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :1840 yılında eyaletlere gönderilen ve Osmanlı topraklarındaki “asar-ı atika”nın tespiti ile kıymetli olanlarının İstanbul’a ulaştırılması emrini içeren bir genelge, eski eserleri koruma ve kayıt altına alma girişiminin temelidir. Devletin vilayetlerde yürütülen kamu işlerine ait verilerini içeren en önemli eserler, yıllıklardır. Salname adı verilen bu eserlerde, idarecilerin bulundukları bölgelerdeki eski eserleri tespit etmeye ve bunları toplamaya çalıştıkları görülmektedir. Arkeolojik eserlere ilişkin bilgi ve görsellerin nadir görüldüğü salnameler arasında 1880-1881 tarihli Yemen Vilayeti Salnamesi müstesna bir yere sahiptir. Çalışmada Yemen özelinde “asar-ı atika” toplanmasına ait ilk verilerin, bu salnamede “Marib Antikaları” başlığı altında eser görselleri ile birlikte yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışmanın ana eksenini, Sana ile Marib bölgeleri örneğinde Yemen Valisi İsmail Hakkı Paşa tarafından bölgeden toplanan eserler, eser özelliklerinin yer aldığı ve makalede sadeleştirilerek verilen “Marib Antikaları” bölümü içeriği, eserlerin Yemen’den İstanbul’a gönderilmesi hakkındaki arşiv belgeleri ile Müze-i Hümayun İdari Müdürü Kadri Bey ve Mütercim Mortmann’ın bu eserler üzerinde yaptıkları ilk tespitleri içeren arşiv belgeleri verileri oluşturmaktadır. Bahsedilen eserlerin bazılarının bugün İstanbul Arkeoloji Müzesi Eski Şark Eserleri Koleksiyonunda bulunuyor olması konuyu daha da ilgi çekici kılmaktadır.
Keywords : Arkeoloji, Yemen Vilayeti, Asar ı Atika, Osmanlı Arkeolojisi, İsmail Hakkı Paşa