Selanik Tevkifhanesi Projesi ve Keşif Defteri Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Emre KOLAY, Müge ÇİFTYÜREK

Pages : 367-388

Doi:10.26650/sty.2023.1205229

View : 19 | Download : 33

Publication Date : 2023-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren şekillenen modern Osmanlı hapishaneleri, bir yandan çıkartılan nizamnameler ile hukuki kimliğe bürünürken bir yandan da modern ceza hukukuna uygun mekân arayışı çerçevesinde ele alınır. Osmanlı ceza hukukunda evrensel hukukun uygulanması ile eş zamanlı olarak modern hapishane binalarının da inşası zorunluluğu gündeme gelir. Bu kapsamda pek çok Osmanlı kenti için projelendirilen hapishanelere ait keşif defterleri ve proje dosyalarına Osmanlı arşivlerinde ulaşmak mümkündür. Çalışmamızın ana odağını oluşturan Selanik Tevkifhanesi için hazırlanan keşif defteri ile ekine yerleştirilmiş proje dosyaları da Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı bünyesinde yer alan çok sayıda rastladığımız söz konusu dosyalardan birisidir. İlgili dosyada Selanik’te inşa edilmesi hedeflenen tevkifhane binasının yaklaşık maliyetini ve inşa esnasında yapılacak harcamaların dökümünü sunan keşif defteri ile yapının zemin, birinci ve ikinci kat planları ve cephe çizimlerini sunan proje dosyaları yer almaktadır. Kullanılan malzemenin miktarı, türü ve maliyetini takip edebildiğimiz keşif defterleri, bölgenin inşaat sektörü ile ilgili ipuçları sunması bakımından önem arz etmektedir. Selanik Tevkifhanesinin proje dosyaları ile yapının mekân organizasyonu ve dönemin diğer hapishane projeleri içindeki konumunu belirlememiz bağlamında kıymetlidir. Çalışmamız, bu hususta sanat ve mimarlık tarihi araştırmalarına, henüz bilimsel bir yayında rastlamadığımız özgün arşiv belgelerini sunması açısından katkı sağlamaktadır.
Keywords : Osmanlı Mimarisi, Hapishane, Tevkifhane, Selanik, Kamu Yapısı