Osmanlı-Erken Dönem Türkiye Tarihinde ve Edebiyatında Kalpak İmgesine Yönelik Bir Söylem Çözümlemesi [A Discourse Analysis on the Image of Kalpak in Ottoman and Early Turkish History & Literature]

Authors : Kerem B. TOPÇU

Pages : 25-42

Doi:10.21488/jocas.1288960

View : 106 | Download : 94

Publication Date : 2023-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kafkasya halkları, Türkî ve İranî halklar tarafından giyilen bir başlık olan kalpak, kökenine dair çok sayıda varsayımda bulunulmuş bir esvaptır. Türkçede “Papak” olarak da bilinen bu başlığın ‘kalpak’ şeklindeki isimlendirilmesinin etimolojik olarak bu dile ait olduğu söylenebilir; Türk leksikolog ve dilbilimci Hasan Eren’e göre kalpak, ‘deri, kürk ya da kumaştan yapılma bir başlık’ anlamına gelen Türkçe bir kelimedir. Bu esvabın Orta Asya’daki isimdaşı olan esvap ile Kafkasya’da yaygın olan esvabın arasındaki bu etimolojik ortaklık, bugüne kadar yapılmış belli başlı akademik çalışmalarda bu başlığın Türkî olarak kabul edilmesine yol açmış, söz konusu başlığın Osmanlı ordusunda ve Milli Mücadele döneminde kullanılması ise bu fikri güçlendirmiştir. Bu fikir, Türkçe Edebiyat eserlerinde bu kalpağın milli bir imge olarak izinin sürülmesine yönelik girişimlerin önünü açmıştır. Bu çalışmanın amacı ise öncelikle Orta Asya’daki esvap ile Kafkasya’daki esvabın arasındaki farklılıkların çözümlenmesi ve belirginleştirilmesi, bunun sonrasında ise milli bir imge olarak kabul edilen Kafkasya kalpağının Foucault’un temellendirdiği bir hakikat rejiminin ürünü haline getirilerek, toplumdaki hakim söyleme eklenmesinin ideoloji ve iktidar/bilgi kavramının bağlamında analiz edilmesidir. Michel Foucault’nun, Anne Norton’ın ve Daniele Lorenzini’nin kuramlarının metodolojisine katkı sağladığı çalışma, Emine Bilgehan Türk’ün “Millî bir İmge Olarak Türk Romanında Kalpak” isimli çalışmasını ve bu çalışmanın içerdiği belli başlı edebi eserleri çözümlemesinin merkezine alarak söz konusu metodolojiyi uygulamaya koyacaktır.
Keywords : Söylem Çözümlemesi, Michel Foucault, Türkiye Edebiyatı, Osmanlı Tarihi, Erken Dönem Türkiye Tarihi