Türkiye’de Adalet Sisteminin Değerlendirilmesi: Gri ve Temel Bileşenler Analizi

Authors : Cevriye Yüksel Yıldırım

Pages : 99-125

View : 51 | Download : 60

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Adalet kavramı niteliği itibariyle geçmişten günümüze önemini koruyan bir kavramdır. İnsanların bir araya gelerek yaşamaları sonucunda ise adalet kavramı daha fazla önem kazanmıştır. Zira toplumsal yasamanın bir sonucu olarak toplumda düzen sağlanması gerekmektedir. Bu bağlamda toplumsal yaşamanın da bir sonucu olarak toplumsal ihtiyaçlar ortaya çıkmaktadır. Söz konusu bu ihtiyaçlardan biri ise adalet hizmetleridir. Toplumsal ihtiyaçlardan olan adalet hizmetlerini yerine getirmek ise devletin asli görevlerindendir. Devlet adalet hizmetlerini yerine getirirken harcama yapmak zorundadır. Devletin yapmış olduğu bu harcamalara ise kamu harcamaları adı verilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin 2003-2023 yılları arasında yıllık veriler ile 10 adet değişkenden yararlanarak gri analizi ve temel bileşenler analizi ile adalet performansındaki değişim ortaya konulmaya çalışılmıştır. Değişkenlere bakıldığında ilk beş değişken adli yargı sistemine ait değişkenleri altıncı, yedinci ve sekizinci değişken ise idari yargıya ait değişkenlerdir. Dokuzuncu değişken tüm adalet sistemine ait personel verimliliğini yansıtırken onuncu değişken ise adalet bütçesinin genel bütçe içerisindeki payını göstermektedir. Türkiye için 2003-2023 yılları arasında yapılan gri ve temel bileşenler analizi sonucunda adli yargıda 2003 yılında en yüksek etkinlik elde edilmiştir. Adli yargıda en düşük etkinliği ise 2020 yılında elde etmiştir. Türkiye için yapılan analizde idari yargıda en etkin 2012 yılında, en düşük yargı etkinliğini ise 2020 yılında elde edilmiştir. Yine yapılan analiz sonucunda önemli düşüşler 2005,2016 ve 2020 yıllarında elde edilmiştir.
Keywords : Adalet, Adalet Sistemi, Adalet Bütçesi, Gri Analizi, Temel Bileşenler Analizi