TÜRKÇE FÜTÜVVETNÂMELERDE İNSAN-I KÂMİL: AHİLİK PERSPEKTİFİNDEN TOPLUMSAL ve MANEVİ OLGUNLAŞMA

Authors : Güldane Gündüzöz, Hatice Pehlivanlı

Pages : 288-313

View : 73 | Download : 113

Publication Date : 2024-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam kültürünün gelecek nesillere taşınmasına katkı sağlayan dinî ve tasavvufî kurumlar arasında fütüvvet teşkilatı da yer almaktadır. Teşkilatın Anadolu’ya yansıması olarak 13. yüzyılda kurulan Ahiliğin ilkelerini belirleyen ve müntesiplerine yol gösteren eserler fütüvvetnâmelerdir. Bu risaleler kaleme alındıkları dönemdeki ilmî gelenek gereğince başta Arapça ve Farsça olarak yazılmıştır. Fakat Anadolu’da hitap edilen kesimin Türkler olması nedeniyle sonradan Türkçe olarak yazılmış, istinsah edilerek günümüze aktarılmıştır. Bu çalışmanın amacı, tasavvufî içeriğe sahip olan ve Ahiliğe yön veren Türkçe fütüvvetnâmelerdeki kâmil insan anlayışının incelenmesidir. Fütüvvetnâmelerde ifade edilen fütüvvet ehlinin adap-erkânı, ahlaki ve mesleki eğitimlerinin örnek kişilik insan-ı kâmil çerçevesinde ele alınması çalışmanın hedefi durumundadır. Tasavvufî eğitimin gayesi olan insan-ı kâmil, her mertebedeki ilahi isim ve sıfatların tecelli yeridir. İnsan-ı kâmil, Allah Teâlâ’nın emaneti kendisine yüklediği halifesidir. Elde edilen bulgular neticesinde fütüvvet, Allah’ın sıfatı olarak Âdem’den Hâtem’e bütün peygamberlere geçmiş, Hz. Peygamber’de kemale ermiştir. Fütüvvet geleneğinde Kur’an kıssalarında adı geçen peygamberler ve sünnetle delillendirilerek oluşturulan adap-erkân ile insan-ı kâmil yetiştirmek esastır. Hz. Âdem’le başlayan ve diğer peygamberlerde devam eden meslek edinmek, seyrü sülûkta helal kazancın vesilesi olarak fütüvvet erkânı içerisinde yer almıştır.
Keywords : Tasavvuf, Fütüvvet, Ahilik, Türkçe Fütüvvetnâmeler, Kâmil İnsan