Türkiye’de Toplum ve Devlet: Cahit Tanyol ile Şerif Mardin’in Yaklaşımları Üzerinden Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Authors : Erkan ÇAV

Pages : 328-373

Doi:10.17498/kdeniz.466852

View : 8 | Download : 4

Publication Date : 2018-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplum, sosyolojinin ana konusudur. Söz konusu toplum, büyük göçlerden sonra bin yılı aşkın süredir yerleşik olan Anadolu toplumu olunca, devlet toplumdan toplum da devletten ayrı düşünülemez olur. Devletle bütünleşik düşünme olgusu, sivil toplum kavramı için de geçerlidir. İslâm kurallarının egemen olduğu Selçuklu ve devamındaki Osmanlı Devleti, 1800’lü yıllara değin bu toplumsal ve siyasi yapısını belirleyen hukuk anlayışını korumuştur. Askerî yenilgiler sonrasında Avrupa’dan çekilme süreci ile birlikte, bilimsel, askerî ve ekonomik alandaki gerileme süreçlerini engellemek isteyen Osmanlı Devleti, birey, aile ve toplum biçimlerini derinden etkileyecek Batılılaşma/Modernleşme programına yönelir. Modernleşme süreci sert siyasi ve sosyal değişimlerle geçmiştir. 1826’da Yeniçerilik yerine modern ordunun kurulması, bürokratik yapıdaki köklü değişimler, hukuk kodifikasyonlarının şer’i hukuktan uzaklaşarak Batı hukukuna yakınlaşması, Tanzimat insert ignore into journalissuearticles values(1839); ve Islahat insert ignore into journalissuearticles values(1856); fermanları, 1876’da I. Meşrutiyet’in ilanı ve 1878’de Meclis’in kapatılması, Sultan II. Abdülhamid dönemi, 1909’da II. Meşrutiyet’in ilanı, Trablusgarb insert ignore into journalissuearticles values(1911-1912);, Balkan insert ignore into journalissuearticles values(1912-1913); ve I. Dünya insert ignore into journalissuearticles values(1914-1918); savaşları sürecinde Osmanlı Devleti giderek varlığını, siyasi, askeri ve toplumsal gücünü yitirir. Devamında ise İstiklâl Savaşı insert ignore into journalissuearticles values(1919-1923);  ile Türkiye Cumhuriyeti kurulur. 1800’lerden itibaren bunlar yaşanırken, sosyal hayatta, gündelik yaşamda, giyim-kuşamda, görgü kurallarında, eğitimden sağlığa, zanaatçılıktan tarımsal üretime, madencilikten ulaşıma, insanın yaşamını kuşatan tüm alanlarda modernleşme süreçleri kimi zaman hızlı kimi zaman yavaş olarak devam etmiştir. Her başlığın detaylı bir tarihi vardır. Türkiye’deki mevcut toplumsal ve siyasal yapıyı ve kültürel dokuyu bugün doğru anlayabilmek, bu süreçlerin Osmanlı’dan gelen özelliklerini, koşullarını ve aktarımlarını anlamakla mümkündür. Cahit Tanyol insert ignore into journalissuearticles values(1914-…); ve Şerif Mardin insert ignore into journalissuearticles values(1927-2017);, toplum, sivil toplum ve devlet konularında birçok makale kaleme almış, görüşlerini paylaşmış ve kimi zaman mevcut yaklaşımları devralmış, kimi zaman bunları geliştirmiş veya kimi zaman kendi yaklaşımlarını oluşturmuşlardır. İki sosyoloğun görüşlerinin karşılaştırılması Türkiye’deki devlet, toplum ve sivil toplum düşüncesi üzerine kapsamlı bilgiler verir. Bu bilgiler, gerek yakın coğrafyadaki gerekse uzak coğrafyadaki toplumlar ve devletler için karşılaştırma yapmaya imkân veren özellikler, koşullar ve değerler içerir. Toplamda, Cahit Tanyol’un ve Şerif Mardin’in yaklaşımları, bize daha sağlıklı, etkili, kalıcı ve güçlü bir toplum-devlet örgütlenmesi ve organizasyonu için özellikler, ilkeler ve uygulamalar üretmemizde kaynaklık edecektir. Bunun gerçekleşmesi, günümüzün yeni toplum ve devlet yapılanmalarını doğru tanımlayan, bunların geçmişle bağlantısını kurabilen ve yerelden evrensele güçlü bir toplum-devlet modeli örneği sunan düşünsel bir olanak sağlar.
Keywords : Devlet Düşüncesi, Toplum Teorileri, Sivil Toplum, Yeni Toplum Devlet Modeli, Cahit Tanyol, Şerif Mardin