ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİYLE BİRLEŞME VE DEVRALMALARIN FİNANSAL PERFORMANS ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Authors : Fatih KONAK, Levent ÇITAK

Pages : 337-364

Doi:10.31795/baunsobed.437748

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2018-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Karar verme yöntemlerinin analizi ya da karar vermeye çabalama yöntemi muhtemelen insanlık tarihi kadar eskidir. Şirketlerin veya piyasadaki paydaşlarının karar verme sürecinde ihtiyaç duyduğu objektif yaklaşımların varlığı, alınması planlan an kararlara yol gösterici nitelik taşımaktadır. Şirket birleşmesi ve devralmaları, şirketlerin yaşam döngüleri içerisinde aldıkları en önemli kararlardan sayılabilir. Bu çerçevede, çalışmamızın temel amacı, farklı bakış açıları göz önüne alınarak, birleşme ve devralmaların şirketler üzerindeki pozitif veya negatif etkilerini ortaya koymaktır. Bu perspektifte, farklı değerlendirme kriterlerini bir araya getirerek alternatifler arasında seçim yapmayı sıralama yoluyla kolaylaştıran “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden”; TOPSIS, VIKOR ve MOORA yaklaşımları ele alınmıştır. Birleşme ve devralmanın olası etkisini bu 3 yöntem açısından değerlendirmek amacıyla Borsa İstanbul Tüm Endeksi’nde yer alan, 03.01.2011 – 31.12.2012 tarihleri arasında birleşme veya satın alma gerçekleştirmiş firmalar belirlenmiş ve 2009-2014 yılları arasında Endeks içerisindeki konumları tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, endekste yer alan şirketlerden 25’inin belirtilen tarih aralığında birleşme veya devralma gerçekleştirdiği belirlenmiştir. Analiz kapsamında, bankalar, finans kuruluşları ve veri devamlılığı sağlamayan firmalar dışarıda bırakılmış ve analiz 216 şirket üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırma çerçevesinde, ihtiyaç duyulan şirket verileri Thomson Reuters Datastream veri tabanından elde edilmiş ve Microsoft Excel vasıtasıyla modellerin çözümü gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda, birleşme ve devralma yılında TOPSIS ve VIKOR yöntemleri açısından negatif etkilenme söz konusu iken, MOORA yöntemine göre şirketlerin bu faaliyetten pozitif etkilendiği tespit edilmiştir. Sonraki yıllarda ise TOPSIS ve MOORA teknikleri açısından negatif etki görülürken, VIKOR yöntemine göre orta vadede şirketlerin birleşme ve devralma sonucunda performanslarının arttığı gözlemlenmiştir. Diğer taraftan, veri setinin ve kriterlerin bahsi geçen üç yöntemde de aynı olmasına karşın, yöntemlerin metodolojilerinde ortaya çıkan farklılığının, şirket performanslarını Endeks içerisinde değerlemede farklılaşmaya neden olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri açısından, model seçiminin çıkacak sonuçlar üzerinde etkisi olduğu görülmüştür.
Keywords : Birleşme Devralma, TOPSIS, VIKOR, MOORA, Borsa İstanbul