ATÇALI KEL MEHMET EFE’NİN YER ALDIĞI BİYOGRAFİK ROMANLAR İLE KELOĞLAN MASALLARI ARASINDA BULUNAN ORTAK UNSURLAR ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Betül ÖZTOPRAK

Pages : 343-370

Doi:10.31795/baunsobed.645124

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2017-12-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Türk Edebiyatı’nda yeni bir tür olarak Tanzimat döneminde ortaya çıkan roman, kendisinden önce var olan destan, masal, mesnevi, halk hikâyeleri vb. klasik ve geleneksel anlatılardan da beslenerek gelişmiştir. Muhtevaları, biçimleri, motifleri, kalıplarıyla vb. klasik ve geleneksel anlatılar, tarihsel gelişim süreci içerisinde zaman zaman romanlarda yer almıştır. Günümüzde de modern roman yazarlarının, gelenekten yararlandıkları görülmektedir. Yüzyıllardır dilden dile dolaşan Keloğlan’ın maceraları, sadece Türk masallarında değil başka ulusların masallarında da farklı isimler ve benzer özelliklerle karşımıza çıkmaktadır. Atçalı Kel Mehmet Efe’nin romanlara yansıyan hayatı ile halk anlatılarına dayanan Keloğlan’ın yaşamı ve maceraları incelendiğinde gerek kişisel özellikleri gerek ailevi yaşantıları gerekse hayata karşı tutumları arasında birçok benzerlikler göze çarpmaktadır. Aydın’da dünyaya gelen Atçalı Kel Mehmet Efe , efelik konusunda bir dönüm noktası teşkil eder. Atçalı Kel Mehmet Efe’yi diğer efelerden ayıran en önemli tarafı ise, tarihte sosyal bir isyan olarak yer alan Aydın İhtilali’nin başında bulunması ve böylesi büyük bir isyanın önderliğini yaparak Aydın valiliğini kısa bir süre için de olsa ele geçirerek yönetime el koymuş olmasıdır. Osmanlı Devleti karşısında daha fazla direnemeyen Atçalı, Osmanlı kuvvetleri tarafından öldürülmüştür. Atçalı Kel Mehmet Efe’nin maceraları, roman yazarlarının da dikkatini çekmiş ve onun yaşamı romanlara konu olmuştur. Bu makalede ilk önce Türk romanında geleneksel anlatıların yeri üzerinde durulacak ardından Atçalı’nın maceralarını anlatan romanların özeti verilecektir. Daha sonra Keloğlan Masalları’nın yapısı ve nitelikleri konusuna kısaca açıklık getirilecek, ardından Atçalı Kel Mehmet Efe ile Keloğlan anlatılarında yer alan ortak unsurlar köylü olmaları, kel olmaları, yetim olmaları, kıt kanaat geçinmeleri, zeki ve pratik zekâya sahip olmaları, yardımsever olmaları, sonunda amaçlarına ulaşmaları vb. ayrıntılı olarak metne dayalı karşılaştırmalı yöntemle ele alınacak elde edilen bulgulara da sonuç kısmında yer verilecektir. Araştırmanın amacı, farklı iki anlatı türü olan roman ile masallar arasındaki benzerlikleri ortaya koyarak klasik ve geleneksel anlatıların, modern anlatılar üzerindeki yansımalarını tespit etmektir
Keywords : Atçalı Kel Mehmet Efe, Keloğlan Masalları, Masal