Arap Gramerinde Cümleyi Oluşturan Unsurların Söz Dizimi ve Anlamsal Boyutu

Authors : Yaşar Fatih AKBAŞ

Pages : 73-90

Doi:10.5281/zenodo.7748610

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2023-03-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Dilin temel işlevi ses ve anlam arasında bağlantı kurmaktır. Bunun gerçekleşmesi için de seslerin doğru bir sıra ile ifade edilmesi gerekir. Bu yüzden sözdizimindeki en temel işlem birleştirmedir. Birleştirme farklı unsurların bir araya getirilmesi suretiyle bir küme meydana getirmektir. Bütün kelimelerin bir anda söylenmesi imkânsız olduğu için kelimeler ardı ardına telaffuz edilmeden önce zihin bu ifadeleri sıraya koyar ve aynı anda anlamlı bir cümle oluşturur. Dil sistemi kısmen mutlak kurallar üzerine inşa edilmiş olup kurulacak cümlede kelimelerin kendilerine ait sıralamaları vardır. Bu sıralamadan vaz geçmeyi gerektirecek bir zorunluluk olmadan da kelimelerin yerleri değiştirilmez. Fakat kuralların imkân verdiği ölçüde kelimelerin yerlerini değiştirmek mümkündür. Bu değişikliğin karışıklığa sebebiyet vermeyecek şekilde olması ve bazı anlamsal gayeler gözetilerek yapılması gerekir. Sıralamadaki değişim ya gramer kurallarından kaynaklanmak üzere vücûben ya da gramer kurallarının imkân verdiği ölçüde zikredilecek kelamın fasih olması ve daha iyi biçimde eda edilmesi için cümlenin bileşenlerinin, yapısal yerleşiminden alınıp cümledeki farklı bir alana aktarılması suretiyle isteğe bağlı olarak yapılır. Vücûben yapılan değişiklik daha çok nahiv ilminin alanına girerken isteğe bağlı yapılan değişiklik anlamsal kaygılar güdülerek yapıldığı için belâgat ilminin alanı içerisinde değerlendirilebilir. Bu çalışma isim ve fiil cümlesini teşkil eden unsurların sözdizimindeki sırasının nasıl olması gerektiğini ve yapısal değişikliğin anlamsal yönünü ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Keywords : Arap Dili ve Belâgati, Sözdizim, Tertîb, Takdîm, Tehir