MANASTIR ŞEHRİNDE AMERİKALI PROTESTAN MİSYONERLER VE FAALİYETLERİ (1873-1913)

Authors : Gürsoy ŞAHİN

Pages : 141-186

Doi:10.30903/Balkan.584110

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2019-07-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın temel amacı, 1873 yılından itibaren Manastır vilayetinde faaliyet göstermeye başlayan Amerikalı Protestan misyonerlerin 1913 yılına kadar geçen süre içerisindeki faaliyetlerini irdelemektir. Bu kapsamda misyonerlik çalışmalarının bölgenin sosyal ve siyasi hayatına etkileri, buna karşılık Osmanlı yetkililerinin aldığı tedbirler de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Avrupa Türkiyesi Misyonuna bağlı olarak 1873 yılının Ekim ayında kurulmuş olan Manastır istasyonu, Amerikan Board teşkilatının en batıdaki istasyonu idi. Bu istasyonda görevli misyonerler 1878’de kızlar için bir yatılı okul, 1904’te de bir yetimhane açmışlardır. Ayrıca ikametgâh olarak kullanılan bazı haneleri de sağlık ve eğitim amacıyla faaliyete geçirmişlerdir. Misyonerler açtıkları eğitim kurumları yanında Protestanlığın tebliği amacıyla dinî kitap basım ve dağıtım faaliyetleri de yürütmüşlerdir. Osmanlı Devleti, 1901 yılında Fransız kurumlarına emlak vergisinden muafiyet ve gümrük dokunulmazlığı gibi ayrıcalıklar tanıyan bir anlaşma imzalamak zorunda kalmıştı. Bu anlaşma diğer devletlere de emsal teşkil etmiş, bu bağlamda ABD’li misyonerler de 1903 yılından itibaren aynı haklardan yararlanmak için harekete geçmişti. Uzun ısrarlar ve siyasi manevralar sonucunda 1907 yılında Manastır’daki yatılı kız okulu ile yetimhane gibi Amerikan kurumları mevzuattaki şartları sağlamak koşuluyla diğer devletlere tanınan muafiyetlerden yararlanma hakkını elde etmiştir. Bu çerçeveden olmak üzere misyonerler ABD’nin bölgede siyasi nüfuzunu belirgin hale getirmek için çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Araştırmanın kaynaklarını temel olarak Osmanlı Arşivinde mevcut belgeler oluşturmuştur. Ayrıca konuyla ilgili bilgi ve yorumlara yer veren misyoner raporları ve ABD’li Protestan misyonerlerin Manastır vilayetindeki faaliyetleri ile ilgili bilgi veren diğer kaynaklar dikkate alınmıştır.
Keywords : Manastır Şehri, Protestanlık, Misyonerlik, 1873 1913, Balkanlar, Osmanlı Devleti