DAHÛRÎNEKE TESEWIFÎ LI SER QESÎDEYA “ÇELEBÎ” YA ŞÊX ŞEMSEDÎNÊ QUTBÊ EXLATÎ

Veysel BAŞÇI; Yakup AYKAÇ

doi:10.55106/kurdiname.1203719

DAHÛRÎNEKE TESEWIFÎ LI SER QESÎDEYA “ÇELEBÎ” YA ŞÊX ŞEMSEDÎNÊ QUTBÊ EXLATÎ

Authors : Veysel BAŞÇI, Yakup AYKAÇ

Pages : 74-103

Doi:10.55106/kurdiname.1203719

View : 14 | Download : 4

Publication Date : 2022-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :XIV. yüzyılın önemli Halveti şeyhlerinden olan Şeyh Şemseddin Kutb-i Ahlatî, Kürt tasavvufunun önemli sûfilerindendir. Bitlis Kürt Mirliğinin mühim tasavvufi merkezlerinden olan Ahlat şehrindeki tekke ve hangahlarında önemli irşad faaliyetlerinde bulunmuştur. Tarih boyunca bir çok sufî ve mutasavvıfın doğup büyüdüğü Cibal/Kuhistan bölgesinin Hamedan şehrinden olan ve uzun bir süre Suhreverdiyye Tarikatında hizmetleri olmuş ailesi, Halveti tarikatına intisab ettikten sonra Ahlat ve çevresinde ve daha sonra da İmadiyye ve Hakkari bölgelerinde bu tarikatın mümesilleri olmuş ve bu tarikatın bölgede yayılmasını sağlamışlardır. Halveti silsilesi içerisinde önemli bir yeri olan Şeyh Şemseddin Kutb-i Ahlatî’nin tasavvuf alanında çeşitli telif eserlerinin olduğu bilinse de bunlardan günümüze sadece on altı şiirini içeren küçük bir divançesi ulaşmıştır. Tasavvufî şiirlerinin muhtevası vahdet-i vücud, seyr û sülûk, ilahi aşk, zühd ve nefis tezkiyesi gibi esas ve usulleri havidir. Bu şiirleri arasında on yedi beyitlik Çelebi redifli kasidesi sahip olduğu kafiye-i derûni ve musiki özellikleriyle dikkat çekmektedir. Şair bu şiirinde bedi’ ilmine giren luzumi mala yelzum yahut iltizam denilen bir sanatla onomatopoeia ve aliterasyon tekniklerini ustaca kullanmıştır. Ahlati bu şiriinde takva, ilahi aşk, gece ibadeti, teheccüd namazı, inziva ve halvet gibi tasavvuf esaslarını işlemiştir. Bu çalışmada söz konusu kasidenin tarihi, dinî, musikî ve edebi yönleri izah edilmiş olup modern şerh usulünce tasavvufi şerhi yapılmıştır. Bu çalışmayla amacımız klasik Kürt edebiyatının önemli bir şairi olan Şeyh Şemseddin Kutb-i Ahlatî üzerinden klasik Kürt şiirinin derinliklerinde yatan tasavvufî, edebî ve tarihî dokuyu gün yüzüne çıkararak şerh litaratürüne katkıda bulunmaktır.
Keywords : Tasavvuf, Kaside şerhi, Halvetî, Ahlatî, Şeyh Şemseddin, Çelebi, Sufism, Qasida commentary, Halvetî, Ahlatî, Sheikh Shamseddin, Çelebi

ORIGINAL ARTICLE URL

VIEW PAPER (PDF)