Kastellion’un (Yeraltı Camii, İstanbul) Mimari Tarihine Dair Yeni Bulgular

Authors : Hasan Sercan Sağlam

Pages : 1-26

View : 44 | Download : 36

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İstanbul’un Bizans Dönemi anıtlarından Kastellion (günümüzde Yeraltı Camii), birçok tarihi olaya tanıklık etmiştir. Bilimsel araştırmaların ilgi alanına 20. yüzyılla beraber giren yapıya dair başlıca argümanlar günümüze dek son halini alsa da özellikle mimari tarihine yönelik bilinmezlikler halen sürmektedir. Bunun nedeni, başvurulan sınırlı sayıdaki birincil kaynağın kapsamlı şekilde ele alınmayıp, bazı konuların üstünkörü yorumlanması yanında, anıtın etrafındaki yoğun yapılaşmış çevre ve modern ekler nedeniyle, mimari belgelemede karşılaşılması kuvvetle muhtemel fiziksel engellerdir. Kastellion’a dair muğlak kalmış söz konusu noktalardan en dikkat çekeni, yapının ortaya çıkış süreciyle birlikte ilk inşa tarihidir. Osmanlı Dönemi öncesindeki mimari evreleri ise ancak kısmen ortaya konabilmiştir. Anıta ev sahipliği yapan Galata bölgesi akademik literatürde sıklıkla yer almasına karşın, Kastellion’un tarihi ile ilgili verilerin güncel yayınlarda ihtilaflı olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu makale, Kastellion’un Osmanlı öncesi mimari tarihini temel düzeyde yeniden değerlendirme iddiasındadır. Çalışmada, tüm birincil kaynakların tekrardan ele alınması yanında, yeni mimari ve arkeolojik veriler sunularak yorumlanmaktadır. Başlıca bulgular, yapının 6. yüzyıl sonlarındaki ilk inşasını teyit ederken, 1267 dolaylarında önemli ölçüde tahrip edildiğini ortaya koymakta, 1391 öncesinde ise Cenevizliler tarafından kapsamlı bir yeniden inşaya işaret etmektedir.
Keywords : Konstantinopolis, Galata, Kastellion, Yeraltı Camii, Mimari tarih