XIX. Yüzyılda Osmanlı Ermeni Basını ve Devletin Rejimi Üzerine Çarpıcı Bir Polemik

Authors : Ali BUDAK

Pages : 41-50

View : 10 | Download : 15

Publication Date : 2010-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanzimat’tan sonra İstanbul’da Ermeni harfleriyle Türkçe birçok gazete ve dergi yayımlanmıştır. Bunlar içinde, Mecmua-i Havâdis gibi çok ünlenmiş, Türkler arasında bile okuyucu kitlesi oluşturmuş olanlar da vardır. Mecmua-i Havâdis ile devrin ilk günlük gazetesi Ruznâme-i Cerîde-i Havâdis arasında, 1860 yılının Aralık ayında bir kalem kavgası cereyan etmiştir. Bu polemik, hem devrin sosyal hayatına ve gazetecilik anlayışına ışık tutmakta hem de İmparatorluğun sadık teb’ası Ermenilerin kafasında bazı “kimlik” sorularının uyanmaya başladığının işaretlerini vermektedir. Kamuoyu önünde ilk defa “millet-i hâkime” ve “milel-i mahkûme” sınıflaması yapılarak, açıkça devletin sistemi tartışılmıştır. Tarafları ise, devrin iki önemli devlet adamı; Mecmua-i Havâdis’te Vartan Paşa, Ruznâme-i Cerîde-i Havâdis’te Münif Paşa temsil etmişlerdir. Makalede, ilk Ermeni kıpırdanmalarının başlamasından yaklaşık çeyrek yüzyıl önce yapılmış bu kalem kavgası ayrıntılı olarak işlenirken, Ermeni basınına da panoramik bir bakış atfedilmektedir
Keywords : Ermeni, basın, Mecmua i Havâdis, Ruznâme i Cerîde i Havâdis, Vartan Paşa, Münif Paşa, millet i hâkime, milel i mahkûme