Hatîb el-Bağdâdî’ye Göre İctihad ve Taklid

Authors : Yusuf EŞİT

Pages : 1-21

Doi:10.30523/mutefekkir.1312430

View : 70 | Download : 52

Publication Date : 2023-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Hatîb el-Bağdâdî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 463/1071); hadis, usûl ve tarih alanında birçok eser telif eden; devrinin hadis otoriteleri arasında gösterilen önemli simalardan biridir. Kendisi Bağdat’ta doğmuş ve ilk ilim tahsiline burada başladıktan sonra ilim yolculuğuna çıkmış, İslam dünyasının farklı bölgelerine seyahat ederek birçok ilim merkezinden istifade etmiştir. Hatîb el-Bağdâdî muhaddis olması hasebiyle ehl-i hadis çizgisinde değerlendirilmektedir. Hatîb el-Bağdâdî aynı zamanda bir fakihtir ve usûl alanında yazdığı el-Fakîh ve’l-mütefakkîh adlı eserinde, muhaddis ve fakih kimliklerini uzlaştırmaya çalışmıştır. Çalışmamız bu eser özelinde onun ictihad ve taklide dair yaklaşımını konu almaktadır. Hatîb el-Bağdâdî’nin konuya dair yaklaşımı verilirken başta Şâfi‘î insert ignore into journalissuearticles values(ö. 204/820); olmak üzere özellikle de kendi çağdaşı Şâfiî usûlcülerinin yaklaşımlarına da yer verilecektir. Hatîb el-Bağdâdî’nin ictihad ve taklid konularında mensubu olduğu Şâfi‘î mezhebi çerçevesinde bir tavır takındığı usûlün kimi detay tartışmalarında ise net bir tavır sergilemediği görülmektedir. Onun ictihad ve taklid düşüncesinde başta Şâfi‘î olmak üzere Şâfiî usulcü ve fakihlerin etkisini görmek mümkündür. İctihadda hata ve isâbet konusunda kendilerini musîb kendilerine muhalif diğer ictihad veya görüşleri muhti olarak görmektedir. Hatîb el-Bağdâdî’ye göre hatalı olduğunu düşündüğü görüşle hüküm verilmesi engellenmelidir. O, fetvanın kabulü için müftüde ayrıca bülûğ şartını aramaktır. Onun muhti görüşle hüküm verilmesine karşı sergilediği engelleyici yaklaşımı ile müftüde buluğ şartını araması dikkat çekmektedir.
Keywords : İslam Hukuku, Ehl i Hadis, Hatîb el Bağdâdî, İctihad, Taklid