FRANSIZ SÖMÜRGESİ DÖNEMİNDE TUNUS ZEYTÛNE ÜNİVERSİTESİ İLE TUNUS GAZETELERİNİN CEZAYİR KÜLTÜREL YAŞAMI ÜZERİNDEKİ ROLÜ

Authors : Turgay GÖKGÖZ

Pages : 181-202

Doi:10.32330/nusha.531528

View : 7 | Download : 8

Publication Date : 2019-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :1830 yılında Fransa tarafından işgal edilen Cezayir, 1962 yılında bağımsızlığını kazanabilmiştir. 132 yıl süresince Fransızların asimilasyon ve cahilleştirme politikalarına maruz kalınmış ve bu duruma karşı direnen bir toplum ortaya çıkmıştır. Ayrıca, Cezayir’in anadili olan Arapçanın öğrenilmemesi ve dini olan İslam’dan vazgeçilmesi hususunda uğraşılmıştır. Arapçanın yerine Fransızcanın öğrenilmesi istenmiş ve bu şekilde de kendi benliklerinden daha kolay vazgeçebilecekleri düşünülmüştür. Bütün bunlar yaşanırken Avrupa’dan ve Fransa’dan getirtilen insanlara Cezayir halkının sahip olduğu mal ile mülk verilmiş ve Cezayir halkı hayatın hemen hemen her kademesinde ikinci sınıf vatandaşlığa itilmiş, nitekim cahil bir toplum yetiştirilmesi gayesi güdülmüştür. Ne yazık ki bu baskılara dayanamayan kimi Cezayirliler kendi topraklarından göç etmek zorunda bile kalmıştır. Bu duruma bir örnek vermek gerekirse Cezayirli ailelerin çocuklarını eğitim almaları adına Tunus’ta yer alan Zeytûne Üniversitesi’ne göndermeleri hususu ifade edilebilir. Dönemin şartları gözetildiğinde başta Tunus Zeytûne Üniversitesi’nin ve Tunus’ta yer alan diğer eğitim kurumlarının Arap ülkelerinde gerçekten saygın bir yeri vardı. Bu yüzden bu eğitim kurumları tercih edilirken aynı zamanda bu öğrencilerin ülkelerine döndüklerinde Cezayir’in en önde şairleri ve edipleri konumuna gelecekleri görülecektir. Cezayir edebi yaşamına baktığımızda ise 1907-1962 yılları arasında Cezayirliler, kendi ülkelerinde yazılarını yayımlayabilecek bir dergi veya gazete bulamaz olmuşlardır. Fransız ambargosuyla karşı karşıya olan bir ülke, içerisinde yaşadığı toplumsal hayatı ve edebi yaşamı yansıtamaz olmuştur. Yazarların bu durum karşısındaki çözümleri ise komşu ülke olan Tunus gazete ve dergilerine metinlerini göndermek olmuştur. Söz konusu dergiler ve gazeteler sayesinde yaklaşık olarak 60 yıllık bir döneme dair bilgi sahibi olabilmekteyiz. Bu çalışmada öncelikle Zeytûne Üniversitesi’nin tarihine dair malumat verilmesinin ardından Cezayir’den Tunus’a çalışmalarını gönderen âlimlerden ve Zeytûne Üniversitesi’ne okumaya giden öğrencilerinden ve son olarak da Tunus gazetelerinde yer alan edebi ürünler hakkında bilgi verilecektir.
Keywords : Cezayir Edebiyatı, Zeytûne Üniversitesi, Tunus Gazeteciliği, Kuzey Afrika, Sömürge