شخصيات الوهراني في منامه الكبير بين النقد والسخرية

Authors : Abdulrhman CHALLAR, Abdulhadi TİMURTAŞ

Pages : 413-436

Doi:10.32330/nusha.909618

View : 10 | Download : 3

Publication Date : 2021-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Altıncı Yüzyıl’ın önemli edebiyatçılarından olan Ruknuddîn Muhammed bin Muhriz el-Vehrânî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 575); Resâil, Makâmât ve Menâmât türünden eserleri vardır. Menâmât türünün en meşhuru el-Hâfız el-‘Uleymî’nin kendisine gönderdiği öfke ve tehdit içerikli risalesine cevaben yazdığı el-Menâmu’l-kebîr’idir. el-‘Uleymî’nin el-Vehrânî’ye öfkelemesinin sebebi ise el-Vehrânî’nin daha önce el-‘Uleymî’ye yazdığı bir mektupta kendisine hitap ederken ikinci tekil hitap tarzıyla yetinip diğer saygı ve yücelik sıfatlarını kullanmamasıdır. el-Menâmu’l-Kebîr, Kıyamet Gününde peşpeşe gelişen kurgusal olaylarla doludur. Rüya el-Vehrânî’nin Kıyamet Gününde dirilip kabirden çıkmasıyla başlıyor ve büyük korku ve sıkıntıları yaşayıp hesap ve azap sahnelerini görüp insanların hakikatlerini keşfettikten sonra Havz-ı Kevserden su içmesiyle son buluyor. el-Vehrânî çalışmasında yer verdiği olaylar ve şahsiyetler aracılığıyla toplumu, kendi çağındaki veya önceki dönemlerde yaşayan kimi şahsiyetleri eleştirmek ve hatta onlarla dalga geçmek istemiştir. el-Vehrânî ilgili kişileri Kıyamet Gününde dünyada işledikleri kötülüklerin hesabını verdikleri anki hallerini betimliyor veya onları maskara haline getirerek anlatıyor. Aynı zamanda el-Vehrânî rüyasında geçen olayları anlatırken bu vesileyle siyasi, dinî ve sosyal düşüncelerini de aktarmak istemiştir. Araştırmamızın esas hedefi el-Menâmu’l-kebîr adlı eserde yer alan karakterlerin metinde hedeflenen sonuca varmak için nasıl kullanıldığını ortaya koymaktır. Nitekim eserde kullanılan karakterlerden kimisinin eylem ve sözleri kendi yapılarıyla uyumlu ve gördükleri göreve uygun düşen düzgün ve gerçekçi karekterler iken kimi karakterlerin söz ve eylemleri kendi tabiatlarıyla uyumlu olmamakla birlikte bulundukları konumlarına da yakışmayan düzgün olmayan karakterlerdir. Bu durum ise genelde sevilmeyen ya da kendileriyle dalga geçmek istenen yazarın çağdaşı olan karakterlerdir. Bunun yanı sıra değişken karakterler ile görünmeyen karakterlerin gördükleri görevin tespiti de yapılmıştır.
Keywords : el Vehrani, el `Uleymi, Rüya, Karakterler