FİRDEVSÎ’NİN ŞÂHNÂME’SİNDE VATAN VE VATANSEVERLİK TEMASI

Authors : Zeyneb JAWADİ

Pages : 117-154

Doi:10.32330/nusha.913788

View : 9 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Firdevsî’nin Şâhnâme’si bir milletin kültürünü, değerlerini, tarihini, efsanelerini, yaşadığı toprakları, hükümdarları ve mücadelelerini anlatan ve kahramanlık hikâyelerini içeren bir milli destan eseridir. Dolayısıyla bir milletin hüviyetini barındıran bu eserin en önemli unsurlarından biri vatan kavramıdır. Şâhnâme’de vatan; millet olma, birlik ve beraberlik ruhunun anlatıldığı en somut sınırdır. Vatana bağlılık ve vatan sevgisi ise yüce bir değer olarak Şâhnâme’nin ruhuna sızmış ve bütün satırlarına işlenmiştir öyle ki bu eserin ana temalarından birisi vatan konusu ve en bariz vasfı vatanseverliktir. Vatanseverlik kavramı Şâhnâme’nin temel özellikleri arasında her zaman ilgi odağı olduğu gibi ayrıca tartışma konusu olmuştur. Zira bu kavram yerinde doğal ve değerli bir tutum olmasına karşın mübalağa edildiği takdirde ırkçılık boyutuna ulaşıp yıkıcı ve ahlak dışı olabilmektedir. Dolayısıyla Şâhnâme’deki vatanseverliği gerçek şekliyle ortaya koyabilmek son derece önemlidir. Bu bağlamda Şâhnâme’de konu edilen vatan mefhumunu tam olarak nitelemek ayrıca sınırları ve kapsamını belirlemek gerekmektedir. Bu çalışmada öncelikle Şâhnâme’nin temel taşlarından biri sayılan vatan teması ile ilgili daha geniş bir tanıma ulaşmaya ve gerçeğe daha yakın bir tasvir oluşturmaya çalışılacaktır. Bu doğrultuda vatan kavramı coğrafi konumu ve siyasi sınırları açısından değil belki mahiyeti ve taşıdığı özellikleri esas alınarak incelenecektir. Daha sonra ise vatanseverlik, vatana dair sevginin Şâhnâme’de tebarüz ettiği şekli ile açıklanarak, bir değer olarak Firdevsî’nin bakış açısı ve yaklaşım tarzı gözlemlenecektir. Son bölümde ise Şâhnâme’nin vatanseverliği hakkında mevcut olan bazı farklı ve bazen abartılı görüşler ve yakıştırmalar ele alınacaktır.
Keywords : Firdevsî, Şâhnâme, Vatan, Vatanseverlik, Irkçılık