DEMRE (MYRA), AZİZ NİKOLAOS KİLİSESİ KAZISINDA BULUNAN “THEOTOKOS HODEGETRIA” TASVİRİ

Authors : Nilay KARAKAYA

Pages : 193-206

View : 9 | Download : 4

Publication Date : 2007-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :2003 yılında, Prof. Yıldız Ötüken başkanlığında sürdürülen Demre-Myra Aziz Nikolaos kilisesi kazısı ve duvar resimlerini koruma-onarım ve belgeleme çalışmaları sırasında, “D” olarak adlandırılan yapının güneyindeki çalışmalarda, D1 mekânın içinde, arkosolium tipinde bir mezar yapısı bulunmuştur. İncelemelere göre her iki mezarın aile gömüsü olduğu; yetişkin erkek ve kadın bireylerin çocuklarıyla birlikte defnedildiği mezarların, D yapısının banilerine ait olduğu düşünülür. Arkosoliumun doğu duvarında, özenli bir işçilik gösteren kuzeydeki mezar hizasında, “Theotokos Hodegetria” insert ignore into journalissuearticles values(Yol Gösteren Tanrı’nın Annesi); olarak tanımlanan bir duvar resmi bulunmuştur. Duvar resminde, büst şeklinde tasvir edilen Meryem’in solunda oturur biçimde çocuk İsa vardır. İsa, sol elinde kapalı bir rulo taşımakta, sağ eli ile muhtemelen takdis işareti yapmaktadır. Tanrı anası Meryem insert ignore into journalissuearticles values(Theotokos Hogetria);’in çocuğunu şefkatle kucaklamış bir biçimde resmedilişi, Bizans ikonografisinde önemlidir. Meryem özellikle ölüm kültünde, insan ile tanrı arasındaki en önemli aracı, koruyucu, Tanrı’nın cisimleşmesine aracı olması nedeniyle de insanlığın kurtuluşunun ilk adımıdır. Mekânın içinde ve çevresinde çok sayıda mezar olmasına karşın bu mezarlarda yatan kişiler, arkosolium yapısı ve Hogetria tasviri ile özel bir konum kazanır. Orta ve geç Bizans döneminde narteks ve şapellerde özel olarak düzenlenmiş gömü yapılarının kuruluşu, kurucularının sosyal statüleri, dini kuruluşlarla özel ilişkileri ve bu kuruluşun idaresi ile direk ilişkilidir. Bu kişilerin tasvirleri, sosyal statülerini olduğu kadar fiziksel görünümlerini ebediyete kadar korumak amacı ile yapılmıştır. Myra’daki tasvirin üslubu kilisenin tüm duvar resimlerinin üslubundan farklıdır. Üslup, genellikle Anadolu’daki 12–13. yüzyıl duvar resimleri ile benzerlik gösterir. D yapısı ile birlikte bu yapıdan elde edilen küçük buluntuların tarihlenmesi tasvirin tarihinin belirlenmesine yardımcı olacaktır
Keywords : Tanrı Anası, Aracı, Arkosolium, Kurtuluş